Er is geen liberaal Amerika, er is geen conservatief Amerika, er zijn alleen de Verenigde Staten van Amerika.” Met deze woorden werd Obama bekend in de landelijke politiek. Hij werd in 2009 geïnaugureerd als 44e president van de Verenigde Staten en eerste zwarte president in de Amerikaanse geschiedenis.
Barack Hussein Obama werd op 4 augustus 1961 geboren op Hawaii. Obama’s vader, een Keniaan, studeerde daar op dat moment. Na de geboorte van zijn zoon vertrok Obama sr. naar Harvard. De moeder van Obama, de blanke Ann Durham, was een idealistische antropologe die zich stortte op de literatuur van de beweging voor burgerrechten. Het echtpaar scheidde in 1964, waarna zijn vader terugkeerde naar Kenia. Zijn moeder hertrouwde met Lolo Soetoro, een Indonesische student die aan de universiteit van Hawaii studeerde. In 1967 verhuisde het gezin naar Jakarta, Indonesië.
Indonesië
Obama ging in deze periode door het leven onder de naam Barry Soetoro. Zijn moeder had onvoldoende geld om haar kind naar een internationale school te sturen, waardoor hij twee jaar onderwijs volgde aan een katholieke basisschool, waarna hij een tijdje op een islamitische basisschool terecht kwam. Dit werd in zijn latere leven toen hij een gooi deed naar het presidentschap, tegen hem gebruikt. In 1971 verhuisde de tienjarige Obama opnieuw. Hij ging bij zijn grootouders, ‘Tut’ en ‘Gramps’, in Honolulu wonen en werd toegelaten tot de elitaire Punahoe-school. Zijn grootmoeder was namelijk door haar werk bij een bank in staat een deel van zijn schoolgeld te betalen. Obama was in deze periode eenzaam en voelde zich niet thuis op school tussen zijn klasgenootjes. Rond kerst van dat jaar dook zijn vader plotseling op, die een maand in de buurt bleef. In deze periode verzorgde zijn vader een lezing op zijn school, waar Obama erg tegenop zag. Hij was bang hierna gepest te worden met zijn Afrikaanse afkomst, maar daar was geen sprake van. Dit was de laatste keer dat hij zijn vader zag. Toen Obama 21 jaar oud was, kwam zijn vader bij een auto-ongeluk om het leven in Kenia.
Studie en start carrière Obama
Toen Obama twintig jaar oud was liet hij het tropische Hawaii achter zich en vertrok naar het vasteland om aan de Columbia University in New York politicologie te gaan studeren. Twee jaar na zijn afstuderen vertrok hij in zijn Honda naar Chicago om maatschappelijk werk te gaan doen. Tijdens een cursus ‘organisatie van de gemeenschap’ kreeg hij naar eigen zeggen ‘zijn beste opleiding’. Na drie vormende jaren keerde hij terug naar de Oostkust om rechten te gaan studeren aan Harvard. In deze periode werd hij de eerste zwarte hoofdredacteur van het prestigieuze juridische tijdschrift Harvard Law Review. Toen hij van zwarte medestudenten het verwijt kreeg teveel blanke redactieleden aan te hebben gesteld, reageerde hij met de woorden dat hij de redactieleden had benoemd op hun kwaliteiten, niet op hun huidskleur.
Nadat hij zijn bul aan Harvard had behaald, ging hij wederom in Chicago wonen waar hij zich eerst een paar maanden bezig hield met een project om kiezers zich te laten registreren. In juni 1989 leerde hij in deze stad Michelle Robinson kennen, die met een graad van Harvard en Princeton op zak werkte bij gerenommeerde advocatenkantoren. Het stel trouwde in 1992. Ook Obama ging vervolgens de juridische kant op en vanaf 1992 werkte hij bij het advocatenkantoor Miner, Barnhill & Galland en was daarnaast rechtendocent aan de universiteit van Chicago.
Politiek
Obama maakte zijn entree in de politiek toen hij voor de Democraten in 1996 een zetel in het deelstaatparlement van Illinois veroverde. In deze periode lukte het hem voor elkaar te krijgen dat alle politieverhoren en de daarbij komende schuldbekentenissen voortaan op band werden opgenomen. Hij probeerde na vier jaar in het Huis van Afgevaardigden te komen, maar verloor de strijd. In 2004 begaf Obama zich voor het eerst in de landelijke politiek. Toen John Kerry presidentskandidaat was voor de Democraten vroeg hij Obama, vanwege zijn oratorische talent, een rede te houden op de Conventie in Boston. Hij sprak hier onder andere de woorden: “Er is geen liberaal Amerika, er is geen conservatief Amerika, er zijn alleen de Verenigde Staten van Amerika. Er is niet een zwart en een blank en een Latino en een Aziatisch Amerika. We hebben de Verenigde Staten van Amerika. We zijn één volk”. Een paar maanden later werd Obama gekozen tot Senator van Illinois. In 2008 werd hij vervolgens tot de tien invloedrijkste senatoren gerekend.
Voorverkiezingen Democraten
Bij de naderende verkiezingen besloot Obama zich kandidaat te stellen. Op dat moment had hij twee autobiografische boeken geschreven: Dreams from my Father en The Audacity of Hope. Toen Obama zijn campagne startte, vroeg Michelle verlof aan bij haar werkgever, op dat moment een groot ziekenhuis, op voorwaarde dat haar man ‘zou stoppen met roken’. Obama moest het in de democratische voorverkiezingen opnemen tegen Senator Hillary Clinton uit New York. Voor het eerst ging de strijd voor de Democratische kandidaat tussen een vrouw of een zwarte man. Aanvankelijk was zij de gedoodverfde favoriet en leek zij bovendien een grote groep zwarte kiezers op haar hand te hebben. Obama maakte echter al snel een inhaalslag door zijn welbespraaktheid en de slimme financiering voor zijn campagne via internet. Begin januari won Obama tegen alle verwachtingen in de eerste voorverkiezing in Iowa. Hij behield zijn voorsprong en werd in juni aangesteld als Democratische kandidaat voor het presidentschap.
Presidentsverkiezingen
Obama werd gezien als de bruggenbouwer die Amerika nodig had en zijn optimistische boodschap “Yes we can”, was de vertaling van de Amerikaanse droom. Gedurende de strijd liep hij één keer tegen problemen aan toen zijn vroegere mentor, de radicale zwarte dominee Jeremiah Wright opdook in videoboodschappen met anti-Amerikaanse boodschappen. Obama nam vervolgens in een toespraak afstand van dit zwarte radicalisme door te vertellen over zijn eigen verleden. Hij voerde de strijd tegen John McCain die als motto had “Country first”. Obama profileerde zich liever als wereldburger die het respect voor Amerika wilde vergroten door het naleven van de internationale rechtsregels. Gedurende de campagnes kwam steeds duidelijker de economische crisis naar de voorgrond. Obama wist het vertrouwen van de kiezer te wekken door zijn weloverwogen woorden.
President Obama
Uiteindelijk won Obama met 53 procent van de stemmen, de hoogste verkiezingsuitslag sinds president Johnson in 1964. Aan de vooravond van zijn inauguratie presenteerde hij de ‘American Recovery and Reinvestment Act’ (ARRA). De verwachting van de eerste zwarte president waren zeer hoog gespannen en het viel als een zware last op zijn schouders. George W. Bush had hem een gigantisch begrotingstekort nagelaten, wat een uitvloeisel was van de dure oorlogen in Afghanistan en Irak. De economische crisis spande aan: werkeloosheidscijfers stegen fors, de hypotheekschuld liep op en de hervormingen van de gezondheidszorg waren minder makkelijk te bereiken dan Obama hoopte.
In maart 2010 behaalde Obama een belangrijke zegen toen de Wet op de Gezondheidszorg werd aangenomen, waarin werd bepaald dat alle Amerikanen vanaf 2014 een zorgverzekering moesten hebben. Maar de Tea Party legde hem het vuur aan zijn schenen. Zo trokken ze zijn geboortebewijs in twijfel en beweerden ze dat hij heimelijk moslim was. Obama vond het niet de moeite zich te haasten in zijn verdediging en uiteindelijk kwam het Witte Huis in april 2011 pas met zijn oorspronkelijke geboortebewijs uit Honolulu. In de loop van 2011 liep de invloed van de Tea Party terug.
Buitenlandse politiek
Op buitenlands terrein kondigde Obama na zijn aantreden aan Guantánamo Bay binnen een jaar te sluiten. Door tegenwerking van het Congres en juridische obstakels kwam hier niks van terecht. Negen maanden na zijn aantreden werd bekend dat Obama de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Hiermee was de lat wederom hoog gelegd voor de president. In 2009 hield hij een toespraak in Caïro over het conflict in het Midden-Oosten en later dat jaar regelde hij een ontmoeting tussen Netanyahu en Abbas, maar het mocht niet baten en de verhoudingen tussen de twee bekoelden. Vervolgens kreeg Obama te maken met de Arabische Lente die in 2011 de kop opstak en de oplopende spanningen tussen Iran en de Verenigde Staten.
Afghanistan en Irak
Ook Afghanistan vormde nog een hoeksteen in zijn regering. Aanvankelijk was Obama op zoek naar een exit-plan, maar uiteindelijk zond hij juist meer militairen naar het land. De omslag in zijn buitenlands beleid kwam toen op 1 mei 2011 commando’s een aanval op een wooncomplex in Pakistan uitvoerden, waarbij Osama Bin Laden om het leven kwam. In december 2011 kwam er vervolgens een officieel einde aan de Amerikaanse aanwezigheid in Irak. Met deze terugtrekking maakte Obama één van zijn verkiezingsbeloftes waar.
Verkiezingen 2012
Ondanks de moeilijke periode van zijn presidentschap had Obama aan het einde van zijn termijn de banken en de auto-industrie gered, had hij de ziekteverzekering voor elkaar weten te krijgen, was de positie van de middenklasse gestegen en liepen de werkeloosheidscijfers langzaam terug. Op buitenlands vlak was Osama Bin Laden dood en de oorlog in Irak beëindigd. Of het genoeg zal zijn voor een herverkiezing van de 44e president van de Verenigde Staten zal vannacht blijken. De waarderingscijfers voor Obama waren in de loop van zijn regering tot een dieptepunt gezakt. Ook in de gevallen van Ronald Reagan en Bill Clinton was dit het geval geweest, maar beiden werden uiteindelijk toch verkozen voor een tweede termijn in het Witte Huis.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
