Soms is de werkelijkheid zo overweldigend, dat we er met ons verstand niet bij kunnen. Dat kan geen toeval zijn! Overlevenden van Anders Breiviks 77 doden kostende aanslag in Noorwegen vorig jaar hebben de grootste moeite te accepteren dat zij door toeval nog op deze aardbol rondlopen. Regisseur John ‘André Hazes’ Appel betoogt in de openingsdocumentaire van het IDFA-festival vanavond dat ze dat juist wel moeten doen.
Stel dat ik toch nog net door oranje was gereden in mijn haast om bij de persvoorstelling van John Appels Wrong Time Wrong Place te komen. Dan had ik zo maar geplet kunnen worden door die Hanos-vrachtwagen die ik niet had zien aankomen en dan had ik dit oh zo leuke stukje niet kunnen schrijven. Stel dat mijn vader op tijd had teruggetrokken. Dan was ik geen toevalstreffer geweest maar had ik niet bestaan.
Het leven hangt aan een zijden draadje, wil John Appel maar zeggen. Dat had hij in zijn nieuwe documentaire kunnen laten zien door het leven van een kapper uit Goes te volgen, maar de man die met ‘André Hazes – Zij gelooft in mij’ grote triomfen vierde, had grootsere plannen. Daarvoor had hij een echte ramp nodig. De aanslag in Alphen aan de Rijn was qua timing te vroeg, maar Anders Breiviks bloedbad kwam als geroepen. Uiteindelijk reisden Appel en zijn team af naar Noorwegen, waar ze een aantal overlevenden en familieleden wisten te overtuigen dat ze geen cinematografische ramptoeristen waren maar een bijzonder verhaal wilden vertellen.
Base-jumpen
En dat is gelukt. Vanaf het openingsbeeld met een base-jumper die een onpeilbaar diepe klif inspringt, houdt regisseur Appel de touwtjes stevig in handen en boeit hij de kijker met de diverse manieren waarop overlevenden op een ramp reageren. Zo is daar Justitie-ambtenaar Harald, wiens zoon eerder bij het base-jumpen was overleden in 2010. Harald was verslagen door verdriet, maar de knal van Anders’ bom heeft hem doen wakkerschrikken. Bijna blind laat hij zich niet meer het leven afschrikken, hij wil zich niet door Breivik laten verslaan en laat zich leiden door de levenslust van zijn zoon. ‘Die is gestorven terwijl hij deed wat hij het liefst deed. Mooi toch?’
Niet iedereen volgt het evangelie van Appel (leef het leven zoals het komt). De ouders van de neergeschoten Georgische Tamta zoeken naar betekenis. Toeval bestaat niet. Als zij hun Tamta maar hadden gedwongen zwemles te nemen, dan had ze kunnen ontsnappen. Als er maar geen vloek op hun stad rustte. Met veel kaarsen en iconen proberen zij hun noodlot te bezweren. Tevergeefs.
John Appel beperkt zich gelukkig tot een paar personages. Fascinerend is de Oegandese hoogzwangere Ritah, die na bezoek aan het socialistische jeugdkamp in eigen land verdween, om plotseling op te duiken in een Nederlands vluchtelingenkamp te Goes. Zij gelooft evenmin in Appels toeval, zij denkt dat een engel haar beschermd heeft door haar net op tijd te laten schuilen in een wc-blok.
Wrong Time Wrong Place is terecht de openingsfilm vande 25e editie van het International Documentary Festival Amsterdam. John Appel bewijst dat het leven van toevalligheden aan elkaar hangt, maar zijn film laat ook zien dat de meeste stervelingen moeite hebben met dat inzicht. Daar moet meer achter zitten!
Wrong Time Wrong Place gaat tegelijk op 14 november in première in 25 bioscopen in Nederland
