Waarom vallen acht van de tien jongeren terug in crimineel gedrag? Dat vroeg regisseur Daniel Abma zich af als jeugdwerker in de gevangenis in Wriezen. Het liet hem niet los, dus pakte hij er een camera bij – wat resulteerde in de documentaire Nach Wriezen (Engelse vertaling: Beyond Wriezen).
Uitzichtloos
Hij volgde drie jonge mannen van 17, 22 en 25 jaar direct na hun vrijlating uit de gevangenis, en maakte een kille registratie. Marcel, Jano en Imo komen op een heel verschillende manier terug in de maatschappij, wat resulteert in verschillende manieren van leven. Hoewel ze alle drie op zoek zijn naar geborgenheid en liefde, lukt dat bij de één beter dan bij de ander. Ze vinden alle drie een vriendin, en krijgen alle drie een dochter. Klinkt saai, hetzelfde, toch? Niets is minder waar. De één slaagt, de ander slaag medium en de derde faalt. Tenminste.. eigenlijk is de hele documentaire een zware kluif: het lijkt namelijk nogal uitzichtloos voor de drie jonge mannen.
Registratie
Kritiek op het systeem.. is dat wat Abma wil laten horen? Dat resocialisatie heel leuk klinkt, maar dat het succes daarvan wel afhangt van de directe omgeving van de jongens? Zelf krijg ik bij het kijken van de documentaire vooral het idee dat we niet te dicht bij mogen komen. Dat het een wereld is waar zelfs een documentairemaker maar lastig binnenkomt. De camera wordt dan ook veelvuldig benoemd en is altijd nadrukkelijk aanwezig – wat resulteert in een afstand tot de personages. Dit maakt de documentaire een typische registratie, en wat minder een emotionele beleving. Ik ga vooral in mijn hoofd zitten – allerlei waarom-vragen komen bij me op – en wat minder in mijn hart.
Ik begrijp eigenlijk heel goed waarom die jongens een rij aan verkeerde keuzes maken. De Afweging, dat is waar de kracht van deze film ligt: je wéét dat het niet klopt, maar je snapt heel goed waarom de personages doen wat ze doen. En precies dit veroorzaakt, samen met de kille beelden en de statische opnames van besneeuwde, koude landschappen, het uitzichtloze gevoel. Heel knap hoe een regisseur zoiets weet op te wekken zonder het expliciet te noemen.
Terugval
Of de documentaire een antwoord is op de vraag waarom veel jongeren terugvallen in hun criminele gedrag, weet ik niet. Maar met zijn zoektocht naar dit antwoord is de boodschap dat ze het doen, en dat dat niet zo raar is, wel duidelijker geworden. Ik denk dat Abma wat dat betreft al heel wat bereikt heeft.
Nach Wriezen is genomineerd voor beste studentenfilm.
