De verjaardagen – Hanneke Hendrix

Om een goed boek te kunnen schrijven, moet een auteur doorgaans een fiks aantal schrijfuren op zijn conto hebben, net zoals een piloot een fiks aantal vlieguren op zijn conto moet hebben voordat hij kan opstijgen voor zijn eerste transatlantische vlucht. Vandaar dat debuten slechts zelden het hoogtepunt vormen van een oeuvre; daarvoor ontbreekt het de meeste debutanten simpelweg aan voldoende schrijfervaring.

Maar met het aantal ‘vlieguren’ van Hanneke Hendrix zit het wel goed – ze schreef onder meer voor Literair Productiehuis Wintertuin enPassionate Magazine – en dat is goed te merken in haar bij uitgeverij De Geus verschenen romandebuutDe verjaardagen. Aan de rake observaties en de trefzekere formuleringen bijvoorbeeld, maar misschien nog wel het meest aan de schrijfstijl die Hendrix zich eigen heeft weten te maken, een stijl waarin het schuurt en schrijnt, zoals op bladzijde 34:

‘Ze wisten zelf ook wel dat ze niet het lekkere blonde wijf uit de nieuwbouw op de bult waren, dus dat ze hun mannen moesten zien te houden. Aan een teugel van drie maaltijden per dag, twee daden in de week en een keer pijpen met de kermis en met carnaval. En niet te veel zeuren. Vooral dat niet.’

Misschien wel op haar sterkst is Hendrix in dialogen waarin vooral niet wordt gezegd wat er eigenlijk wordt bedoeld.

Hendrix neemt de tijd. Heel langzaam vertelt zij het verhaal van de buitenbeentjes Boris en Lies, die naast elkaar wonen, zo langzaam dat ze maar liefst bij hun conceptie begint. Vanaf die conceptie broeit er van alles onder de oppervlakte, totdat Boris op zijn vijftiende verjaardag te horen krijgt dat de man die hij zijn vader noemt, niet zijn biologische vader is en er niks meer broeit maar er gewoon een bom barst. Het decor en de thematiek doen sterk denken aan de films van Tim Burton, en vanwege de roddelende buurvrouwen met name aanEdward Scissorhands.

Perfect isDe verjaardagen niet, onder meer doordat de structuur van het boek vergezocht is. Veel van de levensveranderende gebeurtenissen spelen zich af op verjaardagen van dezen of genen – vandaar de titel – maar met deze keuze plaatst Hendrix zich als auteur iets te nadrukkelijk op de voorgrond, want de link met de verjaardagen is toevallig of op zijn slechtst zelfs ongeloofwaardig; welke moeder kiest er nu voor haar zoon op zijn verjaardag (een feestdag!) te vertellen dat zijn vader eigenlijk zijn echte vader niet is? Deze en andere gebeurtenissen zouden op willekeurig elke andere dag hebben kunnen plaatsvinden, wat de structuur van het boek en dus de titel iets kunstmatigs geeft.

Ook bij enkele algemene beschouwingen, die je als lezer ruw uit het verhaal trekken, is Hendrix als auteur te nadrukkelijk aanwezig.

‘Het brein ontwikkelt zich naarmate er vaker in de hersenen een stroompje van de ene synaps naar de andere overspringt, dan wordt er een pad gelegd, als een olifantenpaadje door een stukje groen langs een flatgebouw. Hoe vaker een oog iets ziet, een oor iets hoort en het kind vervolgens iets nadoet, des te sneller zich er een gewoonte vormt, het kind iets leert of iets zich in die bovenkamer ontwikkelt dat een mens een leven lang met zich meedraagt.’

En zo gaat het nog even door op bladzijde 29. Mooi geformuleerd, daar niet van, maar het is te hopen dat Hendrix dit soortdarlings in de toekomst weet tekillen om de vaart erin te houden, al is dat dan haar eigen, kabbelende vaart.

Dat Hendrix toekomst heeft als romanschrijver, staat desondanks buiten kijf; metDe verjaardagen mag ze misschien geen perfect boek hebben afgeleverd, toch is ze erin geslaagd het in elk hoofdstuk te laten zinderen van de literaire belofte, de belofte die Hanneke Hendrix heet.

‘Lies leefde gewoon door. Opstaan, de broodbezorger ontvangen, de jongens laten inruimen, blaren controleren en eventueel in bad, zwachtelen, koffie zetten voor Wilma, ontbijten, krant, middageten, boeken, avondeten en slapen.Zo trokken de jaren voorbij. Het leven, de liefde, de dood en het verlies. Pijn, in duizend soorten.’

Wie zo kan schrijven, verdient het de tijd te krijgen een groot oeuvre op te bouwen, een oeuvre waarinDe verjaardagen een mooi begin is, maar vast geen hoogtepunt zal vormen. Het is alleen wel te hopen dat al haar andere boeken een passender omslag krijgen, wantDe verjaardagen oogt ondanks de vlieg wel erg truttig en geeft daarmee een totaal verkeerde eerste indruk.