De enorme diplomatieke en militaire inspanningen van de VS, Japan en Zuid-Korea om Noord Korea af te laten zien van een geplande satellietlancering tussen 10 en 22 december lijken succesvol. Onverwacht kondigde een woordvoerder van Ruimtetechnologie in Pyongyang via het staatspersbureau KCNA zaterdag uitstel aan.
De beperkte bemoeienis van de Europese Unie geeft aan dat Catherine Ashton, hoge EU buitenlandvertegenwoordiger geen bruggen kan of wil slaan in conflictsituaties in deze regio. Strategisch onbegrijpelijk gezien de enorme handelsbelangen van de EU. Dat zou zij niet blindelings aan de VS moeten willen overlaten. De puzzelstukjes en de matigende rol van China vallen anders op zijn plaats bij een bredere beschouwing.
Unanieme veroordeling
Internationaal speculeerden analisten volop over de reden van Noord Korea om juist nu te willen lanceren. Het zou bedoeld zijn om aanstaande verkiezingen later deze maand in Japan en Zuid Korea te beïnvloeden, het nieuwe leiderschap van de Chinese generaal secretaris Xi Jinping te testen, of verband houden met de sterfdag van de vorig jaar overleden Noord Koreaanse leider Kim Jong-Il. Ook wordt door regeringen betwist of de raket voor vreedzame doeleinden bestemd was, zoals de nieuwe dictator Kim Jong Un zei, of om ballistische technologie voor langeafstandsraketten gericht op de VS en bondgenoten te testen.
Vast staat dat er sprake zou zijn van een schending van resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Deze resolutie maakt geen onderscheid in de bedoelingen. De aankondiging werd wereldwijd negatief beoordeeld. Zowel door EU en NAVO, China, de VS, Ban Ki Moon namens de VN, Rusland, Japan, en tal van andere Aziatische landen.
Azië speerpunt VS
Sinds president Obama in 2011 aankondigde het speerpunt van buitenlands beleid naar Azië te verleggen zijn de spanningen eerder toegenomen dan andersom. Veel landen zijn nog steeds bezig te duiden wat deze koerswijziging voor hen inhoudt. De nu 30 jarige Kim Jong Un valt zeker iets te verwijten. In februari maakte Washington een deal met hem voor 240.000 ton voedselhulp in ruil voor de belofte een moratorium in te stellen op nucleaire testen en raketlanceringen, en inspecties.
Maar na een mislukte raketlancering in april trok de VS een ander pak aan en wist de volledige Veiligheidsraad, inclusief Beijing en Moskou, achter zich te krijgen voor een nieuwe, scherpe veroordeling.
Overdreven reactie van Japan
Op het eerste gezicht lijkt de woede dus terecht dat Noord Korea het nu opnieuw probeerde. Woensdag kwamen vertegenwoordigers van Japan en Zuid – Korea bij elkaar in Washington om de strategie te bespreken en volgde in grote lijnen het zelfde scenario als in april. Al leek de dreiging serieuzer omdat de VS nu de oorlogschepen USS Benfold en USS Fitzgerald voor observatie naar het gebied stuurde.
Toch kan op een aantal punten getwijfeld worden of Japan wellicht nationalistische motieven politiek misbruikt heeft om het gevaar te overdrijven. Defensieminister Morimoto gaf toestemming de raket uit de lucht te schieten. Alsof er een oorlog stond aan te komen werden rampenscenario’s en evacuties geoefend, drie Aegis cruisers ontplooid en Patriot afweersystemen in stelling gebracht. Tot in de straten van Tokyo, waar premier Noda zich in militair uniform liet fotograferen. Kinderdagverblijven en andere scholen op Okinawa gewaarschuwd dat zij tijdens het moment binnen moesten blijven.
In Hollywoodfilms kan een raket alle kanten opvliegen, in tegenstelling tot april heeft Noord Korea de meest betrokken landen van tevoren beter ingelicht over de lancering en het traject. Daarbij is een pad gekozen waar de kans op brokstukken boven Tokyo nihil is. Een satelliet gaat niet in bochten of hoekbewegingen de ruimte in. Het spreekt voor zich dat het geen risicoloze gebeurtenis zou worden, op de Filippijnen is een plan gemaakt vluchten om te leiden of te annuleren, zonder de totale paniek van Japan.
Iran
De verwachtingen dat de te lanceren raket van Noord Korea deze keer niet na een minuut neer zou storten is tot op zekere hoogte gerechtvaardigd. Iraanse experts zijn volgens meerdere bronnen betrokken en in het land, Iran heeft in februari succesvol een weersatelliet in de ruimte gebracht.
Op de persconferenties van Buitenlandse Zaken van China werd deze week gekozen voor een oproep tot een kalme benadering, dialoog met de zes partijen en voorkomen van escalerende acties. Zij wees op het recht van vreedzaam gebruik van de ruimte, maar gezien de resoluties van de VN niet passend.
De tweede zin was een toevoeging ten opzichte van de officiële verklaringen in april. Hoe kan de dreiging zo verschillend zijn ingeschat? Zijn Japan en Zuid Korea door de VS op het verkeerde been gezet? Of wist China meer door iets betere betrekkingen met het buurland?
Zuid Korea militair zelfstandig
De gecompliceerde verhoudingen en beweegredenen van Noord Korea worden duidelijker door de positie van Seoul. Uiteindelijk willen beide Korea’s weer verenigd worden tot een land. Landen bestaan niet slechts uit regeringen en politici met machtsmotieven en ideologische verschillen, er wonen mensen. Door de erfenis van de Tweede Wereldoorlog zijn in Zuid Korea nu nog 38.500 Amerikaanse militairen gestationeerd. Het is een jonge democratie. Daar hoort bij dat het volk naar soevereiniteit streeft over de eigen defensie.
In de aanloop zijn tussen de Amerikaanse minister van defensie Leon Panetta en zijn collega Kim Kwan-jin in oktober discussies gevoerd over de toekomst van de alliantie. Een optie is dat Zuid Korea in 2015 het commando van de VS overneemt van de gezamenlijke strijdkrachten.
Het voelt voor sommigen als afscheid nemen van de veiligheidsparaplu tegen provocaties van het noorden. Een verdrag is dit najaar met de nodige weerstand van Amerikaanse zijde aangepast wat Zuid Korea het recht geeft raketten met een groter bereik af te vuren tot ver in Noord Korea. Dit weerspreekt het idee dat Obama uitsluitend uit is op militaire macht in Azië. Maar het verklaart wel een deel van de huidige vijandigheid tussen de beide Korea’s.
Balans in de betrekkingen met China
Zuid Korea heeft niet alleen rekening te houden met de belangen van haar eigen bevolking en de VS. Ook met China. Het handelsvolume met China is spectaculair gegroeid van 5 miljard dollar in 1992 naar 220 miljard dollar in 2011. Ter vergelijking: De EU exporteerde in 2011 voor 136 miljard Euro naar China, de import bedroeg 292 miljard Euro. De schamperende opmerkingen die soms vanuit Europa worden gemaakt over het belang wat China hecht aan stabiliteit en dialoog als alternatief voor dreigen met militaire acties waar de VS minder moeite mee heeft kunnen dus ook gewaardeerd worden als onderschatting van de eigen belangen.
Xi Jinping heeft gezegd deze lijn voort te willen zetten, in overeenstemming met de uitgangspunten van de Verenigde Naties. Zuid Korea is zich daar wel van bewust. Japan, wat dit jaar veel wilder om zich heen slaat, heeft een forse daling van het handelsvolume gezien na de halsstarrige houding rond het conflict met China over de Senkaku eilanden.
38north.org
De website 38north.org wil objectievere analyses beschikbaar maken over Noord Korea en wees op het feit dat het land nooit eerder in de winterperiode een lancering deed. En op de mogelijkheid dat er ondanks alle speculaties niets anders aan ten grondslag kan liggen dan dat juist Zuid Korea een satelliet lancering plande voor 29 november. Pure competitiedrang.
Ook werd door talloze analisten gezegd dat de tijd tussen de mislukking van april en nu te kort tijd zat om een succesvolle lancering mogelijk te maken.
Het lijkt er op dat de VS zich onvoldoende ingeleefd heeft in de motieven van de tegenstander en Japan opzweepte tot maatregelen die in geen verhouding stonden tot de werkelijke dreiging. In de week dat het nieuws opgefleurd werd met het plan van China bij Lanzhou 700 bergen vlak te maken om een nieuwe economische zone in te richten gaf de Amerikaanse alliantie haar tot zaterdag geen schijn van kans met dialoog iets te bereiken bij de dictator Kim Jong Un.
De EU heeft ‘geluk’ gehad dat de zaak niet meer uit de hand is gelopen. De dupe is de Noord Koreaanse bevolking, wanneer politiek leiders met elkaar gaan bekvechten en dreigen is de oplossing voor de mensen verder weg. Het is bijna Kerst.
Mail reacties naar [email protected].
