Het Stimuleringsfonds voor de Pers heeft weer zeven bedrijven blij gemaakt. In deze vierde en laatste subsidieronde werd 469.837,00 euro toegekend om de noodlijdende bedrijfstak journalistiek winterklaar te maken. Sinds de regeling in 2010 werd ingesteld door toenmalig minister Plasterk is in totaal bijna 8,5 miljoen euro toegekend om journalistieke innovatie te ondersteunen. Niet al dat geld is uitgekeerd, sommige projecten zijn nooit gestart, maar hoe innovatief zijn al die projecten eigenlijk?
Apps, apps en apps
Laten we de gehonoreerde aanvragen er even bijpakken. Drie (1, 2, 3) van de zeven aanvragen zijn voor apps om artikelen direct door de auteur aan zijn publiek te kunnen verkopen. Twee aanvragen draaien om datajournalistiek: VPRO en NTR willen een app ontwikkelen waarmee smartphonegebruikers automatisch data aanleveren (wie gaat dat in godsnaam doen?), en de Twentsche Courant mag redacteuren opleiden om data te kunnen gebruiken in nieuwsverhalen. Het vernieuwende zit ‘m volgens de krant in het regionale aspect: “Hoewel datajournalistiek op landelijk niveau al wordt ingezet, blijven de regionale dagbladen nog achter in deze nieuwe vorm van onderzoeksjournalistiek.”
Eén van de voorwaarden voor subsidie is dat de resultaten worden gedeeld met de bedrijfstak, zodat de Nederlandse journalistiek in het algemeen kan profiteren van de bevindingen. In dat licht zijn de vijf genoemde aanvragen nog opmerkelijker. Zo ging er vorig jaar al 128.350 euro naar een project voor, jawel, het per stuk en direct aanbieden van artikelen. Daarnaast zijn er verschillende datajournalistieke projecten. Zo hebben bijvoorbeeld RTL Nieuws en weblog Sargasso gesubsidieerde datajournalist rondlopen.
Hyperregionaal, hyperNDC
Wie de volledige lijst subsidietoekenningen doorspeurt ziet tal van vergelijkbare projecten. Bijna allemaal met toverwoorden als ‘datajournalistiek’, ‘multimediaal’ en ‘hyperregionaal’. Want regionale media verdwijnen, dus daar zit een gat. In de laatste ronde krijgt NDC Mediagroep een ton om een app met regionaal nieuws en informatie te kunnen ontwikkelen. Uit een ander potje, ‘regionale samenwerking’, krijgt de NDC Mediagroep nog eens 40.000 euro om zelfstandig opererende lokale nieuwssites te ondersteunen. Die sites zijn geen onderdeel van het bedrijf, maar “bij succes deelt NDC Mediagroep mee in de inkomsten”. In 2010 ging er al ongeveer een ton naar een regionaal verkiezingsproject van NDC en in 2011 kreeg de Leeuwarder Courant (onderdeel van NDC) 166.348 euro om een iPad-app te maken voor hun krant.
Of een app met artikelen uit de krant wel echt een innovatie is, dat is maar de vraag. Of je als overheid zoveel online initiatieven van een noodlijdende uitgever moet financieren ook. Misschien moeten dode bomen wel gekapt worden om ruimte te maken voor jonge plantjes. Maar het tegenovergestelde gebeurt ook. Het springlevende en winstgevende concern Telegraaf Media Groep kreeg in 2010 356.498 euro om hyperregionaal platform Dichtbij.nl op poten te zetten. Inmiddels een enorme speler in de regionale nieuwsvoorziening. Zo groot dat sommige journalisten beweren dat de regiojournalistiek kapotgeconcurreerd wordt door de hobbyschrijvers van Dichtbij. En dat met subsidie uit het innovatiepotje. Nu gaat NDC Mediagroep dus ook een samenwerking aan met regionale nieuwshobbyisten en krijgt daar opnieuw subsidie voor. Want het is opnieuw innovatief?
Cynisch
In hoeverre TMG met Dichtbij de Nederlandse journalistiek in het algemeen heeft geholpen is onduidelijk. Dat het project TMG zelf geen windeieren legt, weten we wel. De opbrengsten stijgen en op dit moment zou Dichtbij voor het eerst break-even moeten draaien, aldus TMG eerder dit jaar. De hobbyschrijvers van Dichtbij mogen dan de regionale journalistiek ‘kapotconcurreren’, ze zorgen wel voor geld in het laatje. Dat klinkt misschien cynisch, maar dat valt in het niet bij de wetenschap dat veel van de overige door het subsidiefonds gesteunde projecten alweer gestopt zijn of op sterven liggen.
Is de toekomst van de journalistiek dan echt zo zwart als sommigen ons doen geloven? Nee, natuurlijk niet. Maar van de journalistieke initiatieven op internet die wel succesvol werden – Neem NU.nl of het voor veel geld verkochte twitteraccount Breaking News Online – weten we dat innoveren meer kans heeft als het gebeurt door enthousiaste mensen die hun idee tegen de klippen op groot weten te maken, dan door vastgeroeste bedrijven die allemaal hetzelfde idee bij een subsidiefonds indienen en het allemaal krijgen omdat het potje toch leeg moet.
