“Welkom in Nederland” zei een vrouw tamelijk luid toen de conducteur omriep dat de trein vanwege een ongeval met een persoon niet verder zou rijden dan Zwolle. De toon waarop ze haar ongenoegen kenbaar maakte, was die van Amerikaanse negatieve campagnespots: “Welcome to Obama-ville“. Nederland is verworden tot een soort Centraal-Amerikaanse bananenrepubliek waar alles misgaat door de incompetentie van de in en in corrupte, in zichzelf gekeerde en incestueuze elite. Een land waar treinen in de herfst uitvallen als bladeren van een boom, omdat de monopolistische spoorwegmaatschappij bestuurd wordt door hoge heren die er een heimelijk genoegen in scheppen om de strakke planningen van de kleine man in de war te schoppen, gewoon om te laten merken wie in Nederland bovenaan de maatschappelijke ladder staat en wie niet.
Problemen met de trein zijn allemaal natuurlijk erg frustrerend, omdat een systeem waar je op rekent niet goed functioneert. Tegelijkertijd lijken we wel eens te vergeten hoe bijzonder het Nederlandse spoornet is. Nederland heeft het drukste spoornet van Europa. Nergens anders in Europa gaat er zoveel treinverkeer over zo weinig spoor. Bovendien is dit grotendeels personenverkeer. Nergens in Europa reizen er, per kilometer spoor, zoveel mensen. En toch: Nederland heeft een van de meest fijnmazige spoorwegnetten op de wereld.
Eén miljoen passagiers
Meer dan één miljoen passagiers reizen dagelijks met de NS, op een heel drukbezet spoornetwerk. Dat betekent dat een kleine verstoring kan leiden tot overlast voor een grote groep. Eén bevroren stukje spoor, betekent een vertraagde sprinter, betekent dat de Fyra die er achteraan rijdt op het enkel spoor ook niet verder kan, dat de intercity met veel overstappers op die Fyra wacht, maar daardoor komt hij net achter een goederentrein terecht etc. etc. Voor je het weet staan door zo’n hele cascade honderden mensen stil. En desondanks is er geen land in de Europese Unie waar treinen zo punctueel rijden.
Mijn stelling zou zijn: hoe minder vertragingen, des te meer mensen zich ergeren aan vertragingen. Als treinen niet op trein rijden, dan verwacht je er ook niets van. In Afrika gaan bussen rijden als ze vol zijn. Iedereen wacht gewoon geduldig tot de bus vol zit. Niemand kijkt ongeduldig naar zijn horloge. Maar als je weet dat de trein iedere dag om 15u46 aankomt, en het wordt één keer 15u56, dan is dat schokkend.
Betrouwbare nachttreinen
Mensen verwachten dus een heel hoog niveau van dienstverlening, juist omdat er een hoog niveau van dienstverlening is: natuurlijk moet ik op tijd op mijn werk kunnen zijn als ik ‘s ochtends vroeg, vanuit mijn woonplaats 225 km daarvandaan vertrek, zonder rekening te houden met een foutmarge.
Als er weer een groepje jongeren klaagt dat zij vanuit de Randstad tot diep in de nacht naar hun woonplaats moeten komen -een of ander gehucht in de provincie- dan komt dat omdat er voor hun leeftijdsgenoten uit het schamele gehucht drie huizen verder wel vrij betrouwbare nachttreinen zijn.
Irrelevante provinciale dorpjes
We hebben verwachtingen over ons interstedelijk spoornet dat veel mensen in andere landen niet eens koesteren over hun binnenstedelijk metronet. Om het kwartier moet een trein gaan van ‘s ochtends vroeg tot diep in de nacht. Als je in landen als Duitsland, Amerika of Italië een reis met de trein wil maken, dan lijkt het meer op vliegen dan op de metro, met vaste plekken, geadviseerde wachttijden en bureaucratische reserveringen.
Welkom in Nederland met het beste spoornet van Europa, met de meest punctuele treinen, die met de regelmaat van metro’s tot diep in de nacht rijden. Welkom in Nederland waar u met gemak van volslagen irrelevante provinciale dorpjes als Schagen in een paar uur in bruisende steden als Groningen kan komen.
Welkom in Nederland waar we met één miljoen mensen ons zo afhankelijk hebben gemaakt van een dienst juist omdat die doorgaans perfect functioneert, dat we luid vloeken als we in een door de NS gecharterde bus stappen.
