In hun opiniestuk van 20 december in de Volkskrant zijn Anouar El Haji en Mohamed Aadroun content dat uitzendbureaus statistisch discrimineren. Statistisch gezien vult de allochtoon minder de zakken, en zakken letten op de kleintjes. Het goede nieuws is volgens hen dat bedrijven niet op ras discrimineren. Niet het bedrijf is schuldig maar het groepsbeeld. El Haji en Aadroun willen een tribale oplossing: de groep moet in de spiegel staren en aan zijn duistere imago pielen. En tot het beeld is verschoond, heeft de groep vieze pech.
Waarom dan? Ik moest denken aan de Albanese speelfilm The Forgiveness of Blood, die de tribale oplossing subliem neerzet. In een Albanees bergdorp doodt een man een andere man. De film verzwijgt of het moord is of zelfverdediging. Volgens de Albanese traditie heeft de familie van het slachtoffer het recht om de verwanten van de dader te bestraffen, bijvoorbeeld door hen te verbieden om buitenshuis te komen en als ze het huis verlaten, zijn ze vrijwillige schietschijven. Voor jaren. Totdat de slachtoffers vinden dat de boete betaald is. Tot ziens werken op de akkers. Slechts een klein meisje mag brood verkopen. Tot ziens school voor de kinderen. In zo’n dorp verwacht men dat een groep aan zichzelf sleutelt, de verwanten in bedwang houdt – en anders mag de groep de straf collectief slikken. Waarom zouden we deze logica in Nederland willen invoeren? En waarom zouden we statistische discriminatie moeten slikken? Laten we voorbeelden bekijken:
Joden en negers
Stel je voor dat de werknemers van een bedrijf dol zijn op negers; ze adopteren zelfs misère afrikaantjes. Maar hun klanten vertrouwen geen negers en kopen minder van donkere verkopers. Het bedrijf denkt aan zijn poen en neemt geen zwarte verkopers in dienst. Het is geen racistische maar statistische discriminatie. Als statistische discriminatie mag, dan kunnen we de rechters ook bevelen om minder bewijs te eisen voor de schuld van een neger.
Stel je voor dat banken ontdekken dat joodse directeuren statistisch gezien schuldiger zijn aan de bankencrisis dan andere directeuren. Mogen de banken zeggen dat ze geen joden meer in dienst nemen totdat de joden verantwoordelijk met geld omgaan?
Laten we deze keer discrimineren en slechts criminaliteit binnen de autochtonengroep bekijken. Volgens CBS zijn er zes keer meer verdachte mannen dan vrouwen. Stel je voor dat bedrijven slim worden – aan hun poen denken – en slechts vrouwen in dienst nemen. Of vrouwen uit de verkoop weren omdat klanten minder van vrouwen kopen. Waarom is deze poendiscriminatie billijker dan rasechte apartheid?
En waarom zouden we bedrijven geen andere informatie afgeven om hun kansen op een profijtelijk sloeber te vergroten? DNA, kindermisbruik, verslaafde broer, zuster als hoer, alcoholische vader, depressieve moeder, foute opa of gescheiden ouders. Je aankopen en uitgaven, je elektronisch patiëntendossier en andere feitjes zouden op je CV moeten staan. Waarom geen webcam in je slaapkamer? Als we toch statistisch prutsen.
Tribale oplossing
En waarom zouden we die tribale oplossing willen? Stel dat bedrijven zoals Aadroun en El Haji denken: “Discriminatie bestaat vanwege negatieve groepsbeelden. Vooral zwarte/joodse/mannelijke sollicitanten hebben dus baat bij een verbetering van het groepsbeeld. Dat begint niet bij de werkgever, maar bij de groep. Fatsoenlijk gedrag vertonen en zichtbaar je best doen, verkleinen niet alleen de kans op discriminatie, maar dragen ook indirect bij aan een positiever groepsbeeld.”
Waarom zou ik als man de poendiscriminatie accepteren totdat andere mannen zich fatsoenlijk gedragen? Moet ik de Marokkaantjes naar school sjorren totdat ze een brevet hebben ? Moet ik de straten ‘s nachts patrouilleren en vervelende Antilianen opsnorren? En waarom zouden zwarten moeten zorgen dat ze een bonafide uitstraling hebben?
Dat moet ik niet willen. Ik wil slechts beoordeeld worden op mijn elan, mijn talent en mijn rendement. Niet op wat anderen doen. Ik ben slechts door mijzelf statistisch relevant.
