De kortste weg naar een gelukkig gezinsleven, is de ouders opvoeden. Dat is zo´n beetje de kern van ´positief opvoeden´, ook wel bekend als Triple P (Positief Pedagogisch Programma). Kinderen zijn veeleisende ettertjes, zo nu en dan, en op dat soort momenten hebben ouders vooral last van zichzelf. Ze reageren te laat, of inconsistent, of te heftig, waardoor de rood aanlopende raddraaier alle gelegenheid krijgt om zijn wil verder door te drukken, of een nóg grotere keel op te zetten. Waarna ouders door het lint gaan, uithalen, en uiteindelijk wanhopig, schuldbewust dan wel diep ongelukkig worden. En dan is daar de opvoedingshulp. Triple P kan dat soort ontsporingen voorkomen – niet door de kinderen aan te pakken, maar de ouders. Die moeten volgens Triple P goed gedrag belonen, slecht gedrag zo lang mogelijk negeren, en verder heldere regels stellen en als het mis dreigt te gaan, snel ingrijpen. Triple P is, kortom, ouderopvoeding. Met het kind gebeurt niks – of je moet verwachten dat het kind zich, eenmaal anders benaderd, werkelijk fundamenteel anders gaat gedragen. Triple P professionals zeggen dat dat gebeurt. Ze moeten wel, want dat is wat de ouders van een ´opvoedingsprogramma´ verwachten. Dáár betalen ze voor. Maar het hoeft geen verbazing te wekken dat de Utrechtse promovenda Renske Schappin dat effect niet heeft kunnen aantonen.
Vroeggeborenen met gedragsproblemen
Schappin nam een aantal te vroeg geboren kinderen met gedragsproblemen (een mooi homogene groep) en gaf een deel Triple P (dat wil zeggen, de ouders en verzorgers kregen Triple P), terwijl het andere deel géén behandeling kreeg. Was er na afloop enig verschil in gedrag? Neen. En Schapins studie is niet de enige die tot die conclusie kwam. Ze klaagt (in de Volkskrant van 22 december) dat ze haar onderzoek in geen enkel vakblad gepubliceerd kreeg. Geen verrassend geluid: vakbladen zijn zelden tot nooit geïnteresseerd in onderzoek waarin het werk van anderen onderuit wordt gehaald. Ze willen leuk onderzoek dat nieuws oplevert, en geen gezeur dat iets niet klopt. Dat is een van de grote problemen met het wetenschappelijk publiceren anno nu.
Triple P
In plaats daarvan verschijnen in de bladen uitsluitend studies over het mooie effecten van Triple P op groepje zus en parameter zo. Niet alleen vanwege bovenstaande publication bias, want daar komt nog eens bij dat die onderzoekers in wezen betaald zijn door het bedrijf Triple P. Inderdaad: bedrijf. Want deze aanpak is geen gratis wetenschappelijk advies. Het is handelswaar. Wie Triple P wil toepassen, moet eerst een cursus volgen bij de bedenkers. Heb je dat niet gedaan, als je denk je dat je die kleine trukendoos ook zonder toestemming van het bedrijf mag toepassen, dan zit je goed fout. Zodra je de aanduiding ´Triple P´ gebruikt, springt er een advocaat in je nek. Triple P is geen hulpverlening, het is dankzij uitgekiende marketing uitgegroeid tot een werdeldwijd succes. Dé oplossing voor wanhopige ouders. Een ware goudmijn voor de Australische bedenkers, en ook voor het Nederlands Jeugd Instituut, dat als enige in Nederland toestemming heeft gekregen om die dure cursussen Triple P te geven en daar dus ook goed aan verdient – en ondertussen ook nog subsidie van het rijk opstrijkt.
Hype als melkkoe
Die aanpak, therapie als hype, en de hype als melkkoe, is overigens niks nieuws. Het is in de bonte wereld der hulpverlening eerder regel dan uitzondering geworden. Om één voorbeeld te noemen: EMDR-therapie (snelle oogbewegingen die zouden helpen tegen traumatische herinneringen) is de afgelopen decennia op dezelfde wijze vakkundig uitgemolken. Die aanpak werkt overigens niet, net zoals Triple P niks verandert aan het lastige kind, maar ondertussen zijn anderen zo rijk geworden van andermans ellende. Wellicht aardig: de inspiratie voor dit verdienmodel gaat terug op NLP, ook al zo´n voorbeeld van torenhoog gehypte humbug, waarbij beoefenaars ook veel geld moeten betalen om steeds weer iets (of beter: helemaal niets) wijzer te worden. En de bedenkers van NLP hebben hun licht opgestoken bij… Scientology. Jazeker, de ooit door sf-auteur Ron Hubbard opgerichte ´kerk´ waarin je veel geld moet neerleggen om van je prehistorische frustraties, je ´engrammen´ af te komen, opdat je verder ´clear´ door het leven kunt – klaar voor de volgende cursus. U ziet, NJI-directeur Kees bakker en zijn medewerkers, maken onderdeel uit van een gerespecteerde traditie. dat zijn geen sukkels. Bakker laat in de Volkskrant weten dat het NJI straks samen met de universiteit Utrecht onderzoek gaat doen. Ach, Kees toch! Hoe grootmoedig! Kees staat open voor kritisch onderzoek! Ondertussen is het geld al binnen.
