Nog zo’n anderhalve dag te gaan, en de gevreesde fiscal cliff in Amerika is een feit. Terwijl het traditionele vallen van de Times Square Ball het nieuwe jaar inluidt, treedt een serie aan bezuinigingen en belastingverhogingen in werking, die het Amerikaanse begrotingstekort in een klap zal halveren. Met alle economische gevolgen van dien. Hoewel de politieke leiding van beide partijen aangeeft dat ze er veel aan gelegen is die fiscal cliff te voorkomen, lijkt het onwaarschijnlijk dat het hoge spel dat gespeeld wordt in het Congres tot een tijdige oplossing zal leiden. Amerika zit gevangen in een onmogelijke spagaat.
Als er om middernacht op 31 december geen overeenkomst ligt tussen de Senaat, het Huis van Afgevaardigden (samen het Congres) en het Witte Huis, treedt automatisch een hele serie aan maatregelen in werking. Dat is het gevolg van eerdere compromissen tussen Democraten en Republikeinen over begrotingen en de staatsschuld. Om te beginnen vervallen belastingverlagingen die door president George W. Bush zijn ingevoerd, en verlengd door president Obama, voor alle Amerikanen. Iedereen gaat dus meer belasting betalen. Daarnaast treden enorme bezuinigingen op bijna de hele federale overheid in werking. Diverse sociale voorzieningen zullen het met aanzienlijk minder geld moeten doen en ook het leger zal het met veel minder geld moeten stellen.
Meer inkomsten dus voor de overheid, en veel minder uitgaven. Dat klinkt vanuit een boekhoudkundig oogpunt erg positief, maar de gevolgen zijn verstrekkend. Hoewel het economische herstel in Amerika voorspoediger verloopt dat in Europa, is er ook daar sprake van een traag en wankel herstel. Er is niet veel voor nodig om Amerika een nieuwe recessie in te duwen, en dat is precies wat economen voorspellen dat zal gebeuren. Volgens het Congressional Budget Office (CBO), het Amerikaanse Centraal Planbureau, zal de fiscal cliff er voor zorgen dat de Amerikaanse economie met een halve procent zal krimpen. Bovendien zal de werkloosheid weer oplopen naar boven de 9 procent. Geen prettig vooruitzicht dus.
Voor het nieuwe jaar moeten dus maatregelen genomen worden waarbij de (ergste) economische gevolgen worden afgewend, zonder het begrotingstekort verder op te laten lopen. Voor Democraten betekent het dat de Bush tax cuts voor de midden klasse verlengd moeten worden, en dat de uitgaven aan sociale voorzieningen op peil moeten blijven. De bezuinigingen op defensie zitten ze niet zo mee, en om alles te betalen mogen de rijkste Amerikanen wel meer belasting betalen. Dat is voor de Republikeinen weer onacceptabel. Zij willen dat alle belastingverlagingen verlengd worden, en dat defensie ontzien wordt in de bezuinigingen. Juist het snijden in sociale voorzieningen zou daarvoor moeten zorgen. Ergens in het midden, een kleinere bezuiniging op zowel sociale voorzieningen als defensie plus het verlengen van de belastingverlaging voor een zo groot mogelijke groep, ligt een mogelijk compromis, maar dat is het verboden woord van 2012.
Een dergelijk compromis, waarbij Amerikanen die meer dan $1 miljoen per jaar verdienen meer belasting gaan betalen, is precies wat de leider van de Republikeinen – Speaker of the House John Boehner – recent voorstelde. Dat zogenaamde ‘Plan B’, aangezien het Republikeinse ‘Plan A’ zoals hierboven beschreven onhaalbaar bleek, werd echter door Boehners eigen Republikeinen direct verworpen. De afkeer van president Obama en de Democraten is bij de fanatieke aanhangers van de Republikeinse Partij zo groot, dat iedere Republikein die zich bereid toont een compromis te sluiten in de eerstvolgende verkiezingen direct wordt afgestraft. Hoewel iedereen zich bewust is van de noodzaak om nu iets te doen, is Amerika te verdeeld om nu gezamenlijk iets te doen. Veel politici zien Amerika liever in de fiscale afgrond storten, dan dat ze hun reputatie verpesten door een deal te sluiten met hun politieke tegenstanders.
De spagaat waar Boehner zich in bevindt gaat echter verder. Op 3 januari moet het Huis van Afgevaardigden een nieuwe voorzitter voor de komende twee jaar kiezen, en Boehner zou graag herkozen worden. Als hij zijn compromis er echter door zou drukken, met steun van Democraten en een handje vol gematigde Republikeinen, zou zijn eigen partij hem dat nooit vergeven en kan hij een tweede termijn vergeten. Als hij echter wel herkozen wordt, krijgt hij het mandaat om in de komende weken alsnog te onderhandelen over een oplossing en om veel van de schade alsnog te herstellen. De vraag daarbij is echter of het leed dan niet al geleden is. De meeste maatregelen kunnen dan pas weer per 2014 hersteld worden en dus gaat Amerika een moeilijk 2013 tegemoet. Boehner speelt dus hoog spel om zijn positie veilig te stellen, en toch een compromis af te dwingen.
Dat hoge spel geldt echter voor de hele Republikeinse Partij. De kiezer heeft in november gesproken en de fiscale en economische problemen maakten nadrukkelijk onderdeel uit van de campagnes. Met andere woorden: een meerderheid van Amerika heeft zich uitgesproken voor de Democratische visie, niet voor de Republikeinse. Het zijn de Republikeinen die voornamelijk de schuld zullen krijgen van de gevolgen van de fiscal cliff en vanaf januari zitten er meer Democraten in het Congres dan nu het geval is. Het zal daarmee alleen maar moeilijker worden voor de Republikeinen om hun stempel op een uiteindelijk compromis te drukken. En met die wetenschap in het achterhoofd speculeren de Democraten dan weer dat de Republikeinen op het laatste moment wel overstag zullen gaan, maar of dat moet maar blijken.
Politiek Amerika bevindt zich in een onmogelijke spagaat. Iedereen is zich er van bewust dat de gevolgen van de fiscal cliff rampzalig zullen zijn en iedereen weet dat er voor middernacht op 31 december een oplossing gevonden moet worden. De Republikeinen durven echter geen compromissen te sluiten uit angst voor de achterban van hun eigen partij, John Boehner wil niet met zijn vuist op tafel slaan uit angst om zijn positie op het spel te zetten en de Democraten speculeren op de precaire situatie van de Republikeinen en wachten af zonder zelf veel water bij de wijn te doen. Daardoor wordt hoog spel gespeeld in het Amerikaanse Congres, wat wel eens desastreuze gevolgen zou kunnen hebben.
Adriaan Andringa is chef buitenland bij ThePostOnline
