Afgelopen nacht zijn de Verenigde Staten op het haar na aan een recessie ontsnapt. Het had weinig gescheeld, of de politieke leiders van de VS hadden door hun eeuwige dwang om het vooral maar niet eens met elkaar te worden de hele wereldeconomie in een nog diepere recessie gestort. Een serie automatische belastingverhogingen werd vermeden, omdat Democraten en Republikeinen een akkoord konden sluiten: de hoogste inkomens, dus de mensen met een jaarlijks inkomen van meer dan 450.000 dollar (7 procent van de Amerikaanse beroepsbevolking), kunnen over 2013 een hogere belastingaanslag tegemoet zien.
Het was één van de speerpunten tijdens de campagne van Barack Obama en hiermee werd hij ook herkozen als president. Na het redden van de voltallige Amerikaanse auto-industrie, de invoering van het MediCare-systeem en het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Irak en Afghanistan was dit de zoveelste belofte die Obama kon waarmaken. Alleen het sluiten van Guantanamo Bay wil nog steeds niet echt lukken.
Politieke ontwikkelingen in de VS lopen altijd een paar maanden tot een jaar vooruit op politieke ontwikkelingen in de rest van de wereld, met name in Europa en Japan. Wat in de VS gebeurt op politiek en politiek-economisch gebied, geschiedt een paar maanden later in Europa. Want ook in Europa zullen de hoge inkomens steeds vaker om een bijdrage worden gevraagd in het oplossen van de huidige economische crisis. Immers, de extreemrijken zijn tot nu toe aardig weggekomen met deze maatregelen.
Omdat rechtse regeringen in veel landen regeerden werd er tot nu toe niet of nauwelijks wat van hen gevraagd. De ommezwaai kwam vorig jaar in Frankrijk, toen het Franse volk de rechtse Nicolas Sarkozy beu was. Hij deelde cadeautjes uit aan rijke vriendjes en verhaalde de schade vervolgens op de midden- en lagere inkomens.
Bij gebrek aan beter betrad de linkse Francois Hollande het Elisee, onder andere met de belofte de rijken extra te zullen belasten: een superrijkenbelasting. Dat sprak de meeste Fransen wel aan.
Het liep anders, want het Franse Constitutionele Hof, het hoogste rechtsorgaan in Frankrijk, oordeelde dat de wet te discriminerend was en dus onwettig. Hollande kan opnieuw aan de slag, maar het is een kwestie van tijd voordat er een nieuwe versie van die wet komt, die nu wel aan alle eisen voldoet. Doet Hollande dat niet, dan zal ook hij na zijn eerste termijn geen tweede meer krijgen. Net als Sarkozy.
Met de initiatieven van Francois Hollande en Barack Obama is echter wel een nieuwe trend gezet; de veroorzakers van de huidige economische ellende kunnen niet langer wegduiken achter liberale partijen of presidenten.
Ook Italië maakt grote kans over twee maanden een linkse regering te krijgen; de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Pier Luigi Bersani maakt na de blunders van Berlusconi kans de nieuwe leider van Italië te worden. Ook de Christelijk-rechtse combinatie CDU/CSU en FDP in Duitsland lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. De kans is groot dat de SPD plaats gaat nemen in de Bondsdag.
In Nederland hebben we begin 2012 al een voorproefje gehad van de sluimerende volkswoede: waarom betalen de midden- en lagere inkomens de kosten van de crisis en ontkomen de hogere inkomens? De PvdA kopieerde het SP-programma en dwong bij de formatie hogere belastingtarieven af voor de hogere inkomens. ‘Nivelleren’ werd het werkwoord van 2012: tot woede van veel VVD’ers sprak PvdA-voorman Hans Spekman de magische woorden ‘nivelleren is een feest‘ uit.
Ondertussen had de VVD wel ingestemd met diezelfde nivellering. VVD en nivelleren; een jaar geleden had iedereen je nog uitgelachen als je dat in één zin propte. Nu is het gewoon werkelijkheid.
In Nederland heeft de regering als eerste wapenfeit van 2013 de hoge inkomens in de (semi-)publieke sector aan banden gelegd. Voortaan mogen mensen die werkzaam zijn in overheidsdienst of organisaties, die met belastinggeld overeind worden gehouden, niet meer verdienen dan 130 procent van het ministerssalaris. Geen miljoenenbonussen meer en de ontslagvergoeding mag niet meer bedragen dan 75.000 euro.
Deze wet is nauwelijks ingevoerd, of de PvdA werkt alweer aan een nieuwe wet: de 130 procent moet worden verlaagd naar 100 procent. Het staat in het regeerakkoord, dus de VVD zal hiermee (moeten) instemmen en in de Eerste Kamer zal de SP hier ook mee akkoord gaan, dus daar is ook een meerderheid. De SP moet wel, het komt tenslotte uit hun eigen verkiezingsprogramma.
Het speelkwartier voor de extreemrijken is voorbij. De roep om de hogere inkomens ook een bijdrage te laten leveren klinkt steeds harder en die roep is gehoord door Francois Hollande, Barack Obama en Diederik Samsom. Succes wordt niet bestraft, zoals VVD’ers pogen te roepen, je moet gewoon meedokken. Het kan simpelweg niet anders, want de midden- en lagere inkomens zuchten onder de lastenverzwaringen, terwijl extreemrijken uit konden zien naar lastenverlichtingen.
Dit beleid verder doorzetten zou tot een volksopstand leiden en dat kan geen enkele politicus aan. De nieuwe Europese minister van Financiën, PvdA’er Jeroen Dijsselbloem, heeft al aangekondigd de banken nog verder in bedwang te willen houden. Mensen als Depardieu en Arnault zouden kunnen vluchten uit België naar Italië of Duitsland, maar ook daar worden de teugels strakker aangetrokken. Nieuwe belastingverdragen met Zwitserland en Luxemburg staan ook een vlucht naar die landen in de weg.
In de toekomst zou je met je kapitaal dus hooguit nog naar de maan kunnen. Probleem is alleen dat de mens zich daar vanaf 2023 ook al wil vestigen.
