Sinds vorige week zendt de KRO een nieuwe serie Uit de Kast uit, waarin jongeren aan hun ouders en vrienden vertellen dat ze homoseksueel zijn. Vorige week zag Nederland hoe Jelmer Hein en Mariska uit de kast kwamen, en deze week komt Manon uit de kast. Het programma draait om de vraag: word je als homo of lesbienne geaccepteerd? Er is maar één conclusie mogelijk: Arie Boomsma kan de term homo-acceptatie niet eens spellen.
De moeder van Mariska is een mooie illustratie van wat acceptatie volgens Arie Boomsma inhoudt. Mariska vertelt dat ze op vrouwen valt, en de eerste zin van haar moeder is: “Maar je weet dat ik tegen lesbiennes ben. Al jaren.” Dan zegt ze nog dat ze heel veel moeite heeft met lesbiennes, en dat was het dan. Een paar maanden later zegt moeder dat ze het allemaal niet gewend was. Maar Mariska en haar man hebben haar geholpen en nu “heeft ze het wel geaccepteerd”.
Een minuut later zegt Jelmer Hein in drie zinnen dat zijn vader zijn seksuele voorkeur ook geaccepteerd heeft. Deze week vertelt Manon aan haar judo-club dat ze op vrouwen valt. De judocoach denkt dat het nu beter wordt voor Manon omdat ze geaccepteerd zal worden. De vraag bij al deze interacties is: wat wordt er precies geaccepteerd als mensen zeggen dat ze ‘het accepteren’? Bij Arie Boomsma is homo-acceptatie een eendimensionaal concept: je accepteert homo’s wel of niet.
Maar de werkelijkheid is natuurlijk veel complexer. Uit de Kast bespreekt homoseksualiteit als algemeen verschijnsel: sommige mensen zeggen dat ze homoseksueel zijn. Je hoort ze dat zeggen en dat is alles. Claudia de Breij was bijvoorbeeld met een vrouw getrouwd. Je hoeft niets met die informatie en mede daarom wordt dit vaak ‘geaccepteerd’. Het wordt al heel anders als homoseksualiteit zichtbaar wordt. Geen losse mededeling, maar iets wat te zien is: twee mannen zoenen elkaar of houden elkaars hand vast. De ‘acceptatie’ neemt dan snel af. Publieke homoseksuele uitingen kunnen onder velen op afkeuring rekenen.
Naast deze alledaagse vormen, gaat homoseksualiteit ook over seksuele relaties, handelingen en verlangens. Waar twee vrijende vrouwen nog voldoen aan een mannelijke fantasie, roepen mannen die elkaar pijpen of neuken bij velen weerzin op. Gelukkig zijn hetero’s hier meestal niet bij aanwezig, maar zij weten wel dat homoseksualiteit seksueel is. Homo’s of lesbiennes kunnen ook seksueel geïnteresseerd zijn in een hetero. Dit is niet vergezocht: het is de reden waarom douchen na sport met homo’s gevoelig ligt. Object zijn van homoseksuele liefde, verlangen of geilheid is niet altijd een genoegen, maar dan blijft iemands coming-out nog steeds prima te accepteren.
Tenslotte heeft homoseksualiteit ook gevolgen voor de levensloop. Het verandert het perspectief op relaties en met name op het krijgen van kinderen. Er hoeft geen sprake te zijn van een verschil met hetero’s, maar vaak is dit er wel. Dit is voor ouders vaak een bittere pil, omdat zij een ander beeld hadden: oppassen op de kleinkinderen en een schoondochter in plaats van een schoonzoon. Je kunt wennen aan de nieuwe werkelijkheid na de coming-out, maar voor velen blijft het altijd knagen. Al is het ook oké dat je dochter een vriendin heeft.
Voor netwerken van vrienden en vriendinnen geldt vaak hetzelfde: een coming-out is op zich oké, maar vrienden die ooit op elkaar leken slaan nu plotseling totaal verschillende wegen in. Dat ondermijnt intieme vriendschappen, maar tegelijk blijft de coming-out zelf acceptabel.
Over welke acceptatie gaat Uit de Kast eigenlijk? De vraag in het programma is ongeveer: is het oké dat het meisje van de judo-club op vrouwen valt? Het antwoord is dan altijd ja: het maakt namelijk helemaal niets uit. Het is alleen een mededeling, we zien niets aan haar, het is niet seksueel bedreigend en over de toekomst hebben we nog niet nagedacht. Uit de Kast houdt het positief en dat is therapeutisch gezien prima, maar het geeft geen enkel beeld van de vraag of Manon echt in alle opzichten geaccepteerd wordt.
Uit de Kast laat nauwelijks de echte worsteling met homoseksualiteit zien, niet van de homo’s en lesbiennes, en niet van de omgeving die het moet ‘accepteren’. Zelfs een moeder mag niet uitleggen wat haar probleem is. Ze houdt van haar kind en accepteert daarom in algemene zin dat haar dochter lesbisch is. Maar waar die acceptatie eindigt blijft onduidelijk. Iedereen kan raden dat het ongemakkelijk is als haar dochter straks met een vriendin thuiskomt en al helemaal als haar dochter alleen en kinderloos blijft.
Er bestaan nogal wat eenzame en ongelukkige homo’s en lesbiennes. Hoe is dat nou mogelijk als homoseksualiteit zo onproblematisch is en algemeen geaccepteerd wordt zoals in Uit de Kast?
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie.
