Toen ik deze ochtend over de A59 tussen Waalwijk en Heusden reed, viel het me op hoe weinig verkeer er op de weg was. Normaliter was dit toch echt een stuk weg waar het verkeer iedere ochtend vast stond. Nu kon je er gewoon doorrijden. Een rechtgeaarde VVD’er zou trots zeggen dat ik lekker kon doorrijden, omdat de weg is verbreed. Omdat de VVD zoveel had geïnvesteerd in nieuwe wegen, waren er ook minder files. Logisch, zou je denken. Toch is dit een VVD-leugentje om eigen bestwil, want gemakshalve vergeet de VVD dat Nederland in een economische crisis zit en dat mensen door die crisis bij bosjes hun baan verliezen. Al die mensen die eerst in de rij mochten aansluiten op de A59 tussen Waalwijk en Heusden, staan nu in de rij voor een WW-uitkering, die eveneens onder druk van de VVD fors is versoberd.
Als mensen de wacht is aangezegd door hun werkgever, dan gaat dat over het algemeen met ingang van het nieuwe jaar: dus per 1 januari. Het is aannemelijker dat het op snelweg zo rustig is, omdat deze mensen gewoon hun baan kwijt zijn, dan dat het komt omdat de Brabantse VVD zoveel geld had gestoken in het opknappen van die snelweg. Wat dat betreft kan de VVD zich wel op de borst kloppen: mede door hun liberalisme hebben de banken en verzekeraars vrij spel gekregen, waardoor de huidige economische crisis kon ontstaan. Inmiddels zijn er door de huidige wereldwijde economische ellende in Nederland honderdduizenden banen verloren gegaan. Toch zijn er ook bedrijven die daar inventiever mee omgaan: Cap Gemini bijvoorbeeld.
Gouden bergen
Het IT-concern, dat mensen uitzendt die anderen moeten vertellen hoe zij het beter moeten doen, doet het zelf namelijk niet zo goed. De zaken gaan slecht; hoogopgeleide IT’ers worden steeds minder gevraagd, omdat er steeds meer van zijn. Nog niet zo gek lang geleden werd de schaarse groep beschikbare computerfanaten bedrijven binnen gelokt met peperdure reclames op televisie, internet en radio. Kon je een toetsenbord vasthouden (of wist je op z’n minst wat dat was), dan beloofden IT-bedrijven zoals Cap Gemini torenhoge salarissen, dure auto’s, laptop computers, zakenreisjes en niet te vergeten de eeuwige GSM van de zaak. De kranten en tijdschriften puilden uit van de personeelsadvertenties, waarin computerdeskundigen werden verleid toch zeker voor dit bedrijf te gaan werden, omdat het er zo leuk was. Voor Cap Gemini, maar ook voor andere IT-bedrijven. Gouden bergen werden beloofd; alsof de bomen in de hemel groeiden kon het allemaal niet op. Wist je een klein beetje hoe z’n apparaat werkte, dan kon je al een megasalaris tegemoet zien, met de nodige emolumenten. Er werden onder sollicitanten zelfs Porsches verloot. Bedrijven als KPN en Cap Gemini konden prijzen vragen die ze wilden; klanten betaalden het wel.
Die tijd lijkt nu voorbij. De noodzaak is er simpelweg niet meer. De ontwikkelingen in de IT zijn razendsnel gegaan; nog sneller dan ze toen gingen. IT is vertrouwder geworden; steeds meer mensen kennen hun wegen op het internet. Daar komt bij dat datzelfde internet steeds eenvoudiger is geworden: iedereen kan tegenwoordig met een paar simpele drukken op de knop een heel professioneel uitziende website in elkaar draaien en er is geen vakjargon meer nodig, om een computer op randapparatuur aan te sluiten. Steeds minder bedrijven zijn bang geworden voor dat scherm met een toetsenbord. Dat niet alleen: een kind van 3 kan tegenwoordig meer met een computer, dan een super hoogopgeleide IT’er met zeventien jaar werkervaring. Kinderen worden tegenwoordig met smartphone in de hand geboren. Tegenwoordig kan elk apparaat zonder al teveel moeite door elke mafkees aan het internet worden gehangen; tegenwoordig kun je zelfs je tandenborstel nog via internet inschakelen. Het Millenniumprobleem bleek niet zo’n groot probleem als gedacht; er gingen geen bommen af en er brak geen spontane oorlog uit. De noodzaak in de IT-sector is afgenomen; het aspect is verlegd naar mobiel internet. De IT’ers van toen zijn niet in staat te voldoen aan dat mobiele internet en dus mogen zij het pand verlaten. Van de glansrijke carriere die ze in die dure promotiecampagnes is beloofd, is tien jaar later niets meer over.
Lachende derde
Ondertussen zitten bedrijven als Cap Gemini wel met een probleem: waar heen met dat overtollige peperdure personeel? Personeel, dat soms wel tot vijfduizend euro per maand bruto mee naar huis brengt. Alleen al aan werkgeverslasten kost deze medewerker dus bijna tienzuidend euro, en dan moeten de emolumenten er nog bij opgeteld worden. Die leasebak, laptop, GSM en zakenreisjes moeten daar nog bij opgeteld worden. Gauw gerekend kost een IT’er die in de glorietijd is aangenomen meer dan twaalfduizend euro per maand, zonder dat de baas ook maar één cent heeft verdiend. De markt is vergeven van de zelfstandigen, die veel lagere prijzen kunnen vragen en veel sneller in actie kunnen komen. Cap Gemini bedacht als eerste een oplossing en die is – eerlijk is eerlijk – erg inventief. Het IT-concern vraagt de werknemers die eind jaren ’90 van de vorige eeuw zijn aangenomen om 10% van hun salaris in te leveren ten bate van de jongere collega’s. Doen ze dat niet, dan staan ze straks bij een eventuele reorganisatie vooraan in de rij; hoog op de lijst. Dan is het dus einde verhaal. Het is dus slikken of stikken voor die mensen, die ooit werden verleid met torenhoge salarissen, dure auto’s, laptop computers, zakenreisjes en niet te vergeten de eeuwige GSM van de zaak. Die mensen zullen een salarisverlaging van 10% niet zomaar accepteren. Maar ze hebben geen keus en hun werkgever is de lachende derde.
Cap Gemini hoeft door de salarisverlaging namelijk geen reorganisatiekosten te betalen. Het hoeft niet naar de rechter om ontslag voor hun overtollig geworden peperduur personeel aan te vragen; het UWV staat buitenspel. Ze slaan twee vliegen in één klap: van de 400 medewerkers die 10% minder zal gaan verdienen, zal naar alle waarschijnlijkheid ongeveer 10% vrijwillig stoppen, omdat ze het niet eens zijn met de draconische loonsverlaging. De rest, zo’n 390 mensen, weet dat ze door de huidige economische ellende elders vrijwel zeker geen baan kan vinden vinden en accepteert de loonsverlaging schoorvoetend. Het viel me op, dat de grote baas van Cap Gemini vragen van journalisten over 10% aftrek van zijn loon handig parreerde, of gewoonweg niet beantwoordde. Dan weet je vaak al genoeg. Dat houdt maar één ding in: Cap Gemini hoeft op deze manier geen ontslagvergoeding te betalen voor overtillig geworden peperdure personeel.
Verkapte vorm van reorganiseren
Het valt te verwachten dat dit jaar meer bedrijven het voorbeeld van Cap Gemini zullen volgen. Binnen de IT-sector, maar zeker ook daarbuiten. Veel mensen zullen protesteren tegen deze verkapte vorm van reorganiseren, maar het helpt allemaal niks. Je kunt hooguit aan de rechter vragen deze plannen ongedaan te maken, want 10% loonsverlaging is wel erg veel. Maar veel mensen zullen de stap naar de rechter niet wagen, want iedereen is bang voor zijn baan. Ze weten dat, als ze op straat komen staan, ze helemaal geen loon meer hebben, maar slechts en jaartje WW. En die situatie kunnen ze met een duur huis, opgroeiende kinderen en een vriendenkring die eist dat ze zeven keer per jaar op vakantie gaat, natuurlijk niet hebben.
Leve het liberalisme! Leve de vrije marktwerking! Leve de VVD!
