Dinsdag presenteert vice-president Joe Biden zijn plannen om het Amerikaanse vuurwapengeweld in te dammen. Ook half Nederlanders mengde zich in de discussie, met het bekende domineesvingertje. Want de 26 slachtoffers van de schietpartij op de school in Newtown vielen vooral ten prooi aan een semi-automatisch geweer. Zo ongeveer wat de Amerikaanse én Nederlandse krijgsmachten gebruiken in vrolijke oorden als Afghanistan. De dader, Adam Lanza, was 20 en mocht van de Amerikaanse wet zo’n wapen bij zich dragen. Waarom mag zo’n jongen rondlopen met een militair wapen?! Verscherpen, die wapenwetten! Maar niets vertroebelt een rationele blik zo goed als twintig liter kinderbloed.
Helaas zijn strengere wapenwetten niet de oplossing voor het hoge aantal moorden met vuurwapens in de VS. Ten eerste omdat er geen correlatie is tussen de hoeveelheid vuurwapens en de hoeveelheid moorden met vuurwapens. Ten tweede omdat de meeste moorden worden gepleegd met wapens die toch al illegaal zijn. En ten derde omdat incidenten als die in Newtown ook plaatsvinden in landen met minder vuurwapens en strengere wapenwetten.
310 miljoen Amerikanen hebben 270 miljoen vuurwapens, oftewel 0,8 wapen per persoon. Dat lijkt een logische verklaring voor het hoge aantal moorden met vuurwapens in de VS: meer dan 9.100 in 2009, oftewel 2,98 per 100.000 inwoners. Maar vergelijk het eens met het vuurwapenluwe Mexico, met vijftien miljoen vuurwapens op 113 miljoen inwoners. 0,13 vuurwapen per persoon resulteerde in 2010 in ruim 11.000 vuurwapenmoorden. Ondanks de strengere vuurwapenwetten heeft Mexico dus drie keer zoveel vuurwapenmoorden als in de VS. Zwitserland heeft daarentegen weer veel vuurwapens (0,375 per inwoner), maar 0,52 vuurwapenmoorden per 100.000 inwoners. Er is simpelweg geen causaal verband tussen veel vuurwapens en veel vuurwapenmoorden.
Bovendien worden de meeste vuurwapenmoorden niet gepleegd met wapens die dankzij ruime wetten kunnen worden gekocht. Statistieken lopen uiteen, maar meer dan 90% van de misdaden wordt gepleegd met illegale handvuurwapens. Het aan banden leggen van de legale verkoop van alle soorten vuurwapens heeft daar dus nauwelijks invloed op. Sterker nog, met zoveel illegale wapens in omloop willen veel Amerikanen zelf wapens hebben om zich te verdedigen tegen bewapende criminelen. Of dat helpt is nog maar de vraag, maar het is wel een factor van belang bij de discussie over wapenwetten.
En tenslotte is een schietpartij als die in Newtown niet typisch Amerikaans. Schotland heeft strenge wapenwetten en kende toch de zeventien slachtoffers in Dunblane in 1996, met legale wapens. Duitsland kent strenge wapenwetten en had de schietpartij in Erfurt in 2002 met zestien dodelijke slachtoffers. En hoe terecht is de Nederlandse ophef over de VS, als we hier twee jaar na de zes slachtoffers van Alphen aan den Rijn niet veel verder zijn dan het alsnog handhaven van de regels?
We maken ons druk over Facebookfoto’s van Yanks die bij de kerstboom staan met hun nieuwe geweer, maar niet als ze dat doen met een door suïcidale Chinese dwangarbeiders in elkaar gekluste iPad. Tijd voor rust bij de stukken. Een probleem los je niet op door het te verbieden. Moord is al verboden, en toch gebeurt het. Met of zonder vuurwapens. Er zijn meer maatregelen op meerdere fronten nodig. Ondertussen zijn de Amerikanen daar al lang mee bezig, zonder ons recente moreel superieure commentaar. En de problemen nemen af. Mooi, want naast de 9.100 moorden met vuurwapens zijn er jaarlijks ook nog eens meer dan 21.000 zelfmoorden en dodelijke ‘ongelukjes’ met vuurwapens. Dat zijn nog eens sterke argumenten voor strengere wapenwetten. Maar ja, daar hoor je in Nederland dan weer niemand over.
