Hoe gaat het eigenlijk met het CDA? Na het enorme verlies van de partij in september 2012 werd het stil. Het verlies roept de vraag op of het CDA ooit weer een grote partij zal kunnen worden die een belangrijke rol speelt in de Nederlandse politiek. Als we kijken naar de afgelopen maanden, lijkt er weinig reden een snelle wederopstanding van het CDA te verwachten. Het is onzichtbaarheid troef, en onlangs maakte zelfs de EO een deprimerend drieluik of christelijke politiek nog wel toekomst heeft. Moeten we concluderen dat het CDA veroordeeld is tot een marginale rol?
Politieke partijen hebben wetenschappelijke bureaus die nadenken over de politieke koers. Zo bracht het Wetenschappelijk Instituut van het CDA een bundel uit over ‘het christelijke in de Nederlandse politiek’. Onder de provocatieve titel Dood of wederopstanding? buigen experts zich over de vraag wat de rol van ‘het christelijke’ in de politiek is en wat dit zou moeten zijn. De essays beslaan uiteenlopende thema’s variërend van de fundamenten van de christelijke politiek, de rol van ontkerkelijking, collega-partijen in het buitenland, de rol van leiderschap en de toekomst van het CDA.
Dit palet aan visies laat precies zien waarom wetenschappelijke essays vaak weinig praktische waarde hebben. De meningen over het christelijke in de politiek lopen sterk uiteen evenals de genoemde oplossingen om het CDA er weer bovenop te helpen. Als we de aanhang van het CDA willen vergroten, is met een beetje realisme direct duidelijk welk essay het meest waardevol is: het essay over de CDA-kiezers. Manfred te Grotenhuis et al. laten zien dat het CDA zich veel meer op normen en waarden zou moeten richten. Dit is in de woorden van de auteurs ‘een electorale goudmijn’.
Deze oplossing wordt natuurlijk niet voor het eerst bepleit. Ook als we kijken naar voormalige CDA-kiezers die overliepen naar de PVV, komen we tot de conclusie dat normen en waarden een perfect thema zijn om burgers voor het CDA te winnen. Daarmee is de belangrijkste vraag niet meer hoe kiezers terug gewonnen kunnen worden, maar waarom het CDA deze oplossing niet aangrijpt.
Het antwoord moet zijn dat het CDA een gesloten partij is geworden die zich nauwelijks iets aantrekt van haar omgeving. We kunnen dit zien aan de episode rond de gedoogsteun van de PVV, waar veel weerstand tegen bestond, maar wat de partijtop toch doordrukte. Recente voorbeelden laten zien dat niet luisteren een perfecte manier is om heel veel kiezers kwijt te raken: D66 raakte veel kiezers kwijt door in een rechts kabinet te gaan zitten, en GroenLinks werd impopulair door in te stemmen met een controversiële vredesmissie en versoepeling van het ontslagrecht te bepleiten.
Als we deze bril opzetten, kan de wederopstanding van het CDA een fluitje van een cent zijn. De partij moet doen wat velen wensen: wijzen op het belang van normen en waarden. Dit gaat het CDA vanzelf doen als ze zich openstelt voor kritiek uit haar omgeving en van haar kiezers. En daar zit precies het probleem: in plaats van de straat op te gaan, gewone burgers naar hun zorgen te vragen en normen en waarden aan de orde te stellen, investeert het CDA in een wetenschappelijke bundel.
Uit zo’n bundel kan men intern ongetwijfeld inspiratie putten, maar de buitenwereld doet dat zeker niet. Al die weggelopen kiezers willen gewoon een ouderwetse, conservatieve boodschap. Waar wacht het CDA nog op?
Chris Aalberts is auteur van ‘Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen’.
