Adam Smith – de grootste econoom allertijden – zag in de achttiende eeuw al dat artiesten een zwaarder leven leiden dan een gemiddelde boekhouder.
In een beroemde frase in The Wealth of Nations typeerde de moraalfilosoof de werkzaamheden van dansers, acteurs en operazangers als ‘publieke prostitutie’ dat ‘exorbitant’ goed betaald mocht worden.
”The exorbitant rewards of players, opera-singers, opera-dancers, &c. are founded upon those two principles; the rarity and beauty of the talents, and the discredit of employing them in this manner.’
Talpa-bonus
Matthijs van Nieuwkerk is ‘s lands meest geliefde publieke hoer, en dat bedoel ik complimenteus. De discussie over zijn salaris is losgezongen van elke realiteit. Het gekift over een paar centen gaat niet meer over de waarde van het werk van de DWDD-anchor, maar over ons eigen ongenoegen. Hij mág niet meer verdienen, omdat wij het zelf nooit zullen krijgen.
Dat is vreemd. Van Nieuwkerk verdient zichzelf terug, zoals we op dit blog al eens voorrekenden. De inkomenszeis die nu over alle publieke presentatoren wordt geroetsjd is schadelijk voor de publieke televisie.
Verlicht eigenbelang
Van Nieuwkerk had in 2005 naar Talpa kunnen verhuizen,maar verkoos een leven bij de VARA, waar hij een dagelijkse talkshow mocht gaan presenteren, die onder zijn leiding kon uitgroeien tot een succesformule met een miljoenenpubliek.
Dat Van Nieuwkerk dreigt met vertrek als zijn salaris wordt gekort naar Balkenende-norm is volkomen terecht. Als mensen niet voor geld mogen werken, maar uitsluitend de publieke zaak moeten dienen, zal er op den duur alleen stilstand zijn.
John de Mol
Het verlichte eigenbelang is, zoals Smith betoogt, de motor van de welvaart. Pijnlijk aan de affaire is dat Van Nieuwkerk werkt bij een omroep die een ideologie aanhangt die ingaat tegen alle logica van Smith.
De VARA is geworteld in de sociaal-democratie, een politieke leer die inkomensgelijkheid nastreeft. De PvdA, de politieke pendant van de VARA, vindt dat het salaris van veelverdienende publieke functionarissen zoals Van Nieuwkerk moet worden gemaximeerd op premiers-niveau. Gewoon omdat het kan.
Lompensocialisme
Tv-producent John de Mol, die al jaren welriekende loftuitingen uitstrooit over Van Nieuwkerk, sprak gisteravond voor de camera van Powned zijn afkeer uit over de nivelleringsdrift in Hilversum. De Mol vindt dat Van Nieuwkerk méér moet blijven verdienen dan de premier.
En daarmee heeft de ondernemer een goed punt. Als de publieke omroep zichzelf serieus neemt, moet het niet blijven plakken in het lompen-socialisme van Hans Spekman, maar onderscheid durven maken tussen goed, beter en best.
Op een dag zal er iemand opstaan die nog beter is dan Van Nieuwkerk. Hopelijk doet hij, of zij, het dan niet alleen voor het geld.
