Even een waarschuwing vooraf: roodharigen zijn levensgevaarlijk. Ik kan het weten, mijn hele familie heeft rossig haar. Commentaar op mijn stuk is dan ook voor eigen risico. Al in de middeleeuwen wist iedereen: een ridder met rode lokken is een kompaan van de duivel. Dus als in de film Zero Dark Thirty een knappe bleekhuidige rode jongedame achter Osama bin Laden aanjaagt, dan weet je dat het alleen maar slecht met hem kan aflopen. Redheads kick ass!
Of de knappe CIA-agente Maya (in de film gespeeld door Jessica Chastain) nu echt zo knap was als de actrice, valt te betwijfelen. Maar uit interviews met voormalige CIA-agenten blijkt dat er inderdaad veel rossige dames bij de Osama-jacht betrokken waren. Niet één, maar meerdere vrouwen waren betrokken bij ‘the Sisterhood’, die zich al in 1993 na de eerste aanval op het WTC-centrum concentreerde op het onstuimig groeiende al-Qaeda netwerk. In 1995 vormden ze de werkgroep Alec Station. Nadat ze regelmatig de alarmbellen over Osama en zijn netwerk hadden geluid en stelselmatig werden genegeerd, vlogen op 11 september 2001 de vliegtuigen in de New Yorkse wolkenkrabber. Osama groeide uit tot volksvijand nummer 1, die koste wat koste moest gevonden worden.
Regisseur Kathryn Bigelow beweert dat de film Zero Dark Thirty op ware gebeurtenissen is gebaseerd, maar noemt het geen documentaire. Zoals blijkt uit het personage van rode Maya, heeft men de werkelijkheid ingedikt. Kan ook niet anders als je 10 jaar onderzoek en 1 inval in een Pakistaanse bunker in een film wil proppen. Toch woedt er in de Amerikaanse media al weken een discussie over de intenties van de maakster en het waarheidsgehalte van de film. Vooral de link tussen marteling van verdachten door de CIA en het vinden van Osama wordt niet door iedereen gewaardeerd.
Op de website The Daily Beast vertellen een paar bij het onderzoek betrokken voormalige CIA-agenten dat ze de film teveel een ‘Sherlock Holmes mysterie’ vinden, maar dat de inval door NAVY Seals in de Pakistaanse bunker van Osama wel realistisch is. Geen rambam actiewerk, maar stilte en focus van alle betrokkenen.
Hoe belangrijk is het voor ons Nederlandse kijkers of de CIA-martelingen worden goedgepraat in de film? Wie maakt zich druk over het waarheidsgehalte? De film heeft genoeg kracht om als fictiewerk overeind te blijven. Waar of niet waar. De jarenlange zoektocht is ingenieus in het verhaal ingebouwd. Toevallige tips, vage valse identiteiten, geruchten: zelden hebben de agenten concreet bewijsmateriaal in handen. Het blijft giswerk, ook het rapport dat uiteindelijk naar president Obama wordt gestuurd. Niemand heeft Osama gezien, niemand heeft zijn naam expliciet in verband met de Pakistaanse bunker gebracht. De twijfels of de Navy Seals op pad moeten worden gestuurd, worden door regisseur Bigelow haarscherp in beeld gebracht.
De raid zelf is een adembenemende episode, zoals we die zelden op het filmdoek zien. Oscarwaardig. Steunt Bigelow de martelingen van verdachten? Heiligt het doel de middelen? Voor Amerikanen een politiek geladen vraag, voor ons een stuk minder relevant. Als wij maar niet op vliegveld Soestdijk een koninklijke hangar ter beschikking stellen aan Amerikaanse martelmeesters, dan kunnen we onze handen in onschuld wassen. Wij kunnen naïef en onschuldig in de bioscoopzaal neerploffen en genieten van deze ijzersterke film met zijn ijzersterke koperblonde heldin. Dat de regisseur van twee walletjes eet (fictie en docudrama) doet er verder niet meer toe.
