De kroongetuige. Waar zouden alle journalisten vandaag hebben gezeten zonder zijn bestaan? De Bunker in Osdorp zou waarschijnlijk leeg zijn gebleven, hoogstens gevuld met ambitieuze kruimeldieven. Stelt niks voor vergeleken met de hoofdrolspelers in het liquidatieproces, die Vieze Peter wel kunnen schieten om zijn verklaringen. Aan Mohamed R., Siegfried S. en Jesse R. werd levenslang opgelegd. Ervan uitgaande dat hoger beroep en cassatie de straffen niet milder maken, blijft het drietal dan zelf tot hun dood zwijgen?
Levenslang is levenslang. Zitten tot de dood erop volgt. Met veel geluk wordt een ingediend gratieverzoek ooit eens toegewezen, maar dat gebeurt in Nederland slechts bij hoge uitzondering.
Mohamed R., Siegfried S. en Jesse R. komen zodoende voor de volgende keuze te staan: levenslang zwijgen of vijanden uit de onderwereld erbij lappen? Het is goed denkbaar dat ze pertinent weigeren de dossiervreters van justitie de helpende hand toe te steken. Wellicht verdienen de vijanden uit de onderwereld meer respect dan de bestrijders van de georganiseerde misdaad. Maar ja, met het sombere toekomstperspectief in het gevang, zouden ze net zo goed uit de school kunnen klappen.
De hypothetische stelling dat het drietal de kroongetuige Peter la S. achterna gaat vormt een interessant scenario. Met de komst van een lading frisse kroongetuigen zou er zomaar een indrukwekkende arrestatiegolf over het land kunnen trekken. Mogelijk wordt het doorsluizen van kennis over (ex-)kompanen binnen de onderwereld als uitermate goed gedrag bestempeld, hetgeen gratieverzoeken in de toekomst vast een grotere kans van slagen zal geven.
In zijn algemeenheid is de inzet van kroongetuigen populair discussievoer onder juristen. Een veelgehoord argument is dat de kroongetuigen onbetrouwbaar zijn en dat ze baat hebben bij het schoonvegen van hun eigen straatje teneinde strafvermindering te krijgen. Of dat ze uit wraak enkele doordachte verhalen bij justitie neerleggen, puur om de vijand eens met twee benen het criminele veld uit te tackelen. Strafrechtadvocaat mr. Meijering heeft in zijn kritiek op de kroongetuigenregeling eens het volgende voorbeeld aangehaald:
Zodra twee rivaliserende bendes, laten we zeggen bende A en bende B, elkaar dwars willen zitten, dan kan een lid van bende A iemand uit bende B vermoorden. Vervolgens stapt deze moordenaar zelf naar de politie om zijn misdaad te bekennen. Maar, hij vertelt ook alle informatie die hij heeft over de criminele organisatie van bende B. Hij lapt iedereen van bende B erbij, onder de voorwaarde dat hij, als kroongetuige, de helft van zijn straf krijgt, beschermd wordt en met een flinke zak geld de gevangenis mag verlaten. Dat is lastig uit te leggen, nietwaar?
Vanuit het Openbaar Ministerie wordt daarop gereageerd met de stelling dat er niet naar de persoon van de kroongetuige wordt gekeken, maar enkel naar het te controleren waarheidsgehalte van de verklaringen. Zijn deze tot in detail te verifiëren en vinden zij steun in de bewijsstukken die reeds voorhanden zijn? Dan kunnen de verklaringen in de strafzaak worden gebruikt. Een onbetrouwbaar persoon kan nog steeds betrouwbare verklaringen afleggen. En een financiële vergoeding is een toezegging die het Openbaar Ministerie niet mag doen.
Toch is in de media het bericht verschenen dat Vieze Peter een miljoen euro heeft gekregen voor de belastende verklaringen in het liquidatieproces. Dat zou wettelijk dus ontoelaatbaar zijn. De kroongetuige mag de eerste jaren na zijn vrijlating wél gesteund worden in zijn onderhoud. De reden daarvoor is dat hij op vrije voeten en zonder geld het gemakkelijkst weer het criminele circuit in kan duiken. Maar verklaringen kopen voor een miljoen euro van iemand die veroordeeld is voor het medeplegen van moord, dat is nogal wat.
Het is slechts speculeren. De verklaringen van Peter La S. hebben de toets der rechtmatigheid vandaag grotendeels doorstaan. Dat schept een precedent voor de toekomst. En ja, stel dat je levenslang zit, maar graag nog eens vrijkomt, en je wilt een beetje geld verdienen. Je moet toch iets. Het liquidatieproces is nog lang niet ten einde, er kan nog een hoop rotzooi naar buiten komen.
