Na de visie, nu een concrete actielijst voor het komende jaar. Dat is het idee achter de State of the Union, een jaarlijkse speech waarin de Amerikaanse president vertelt aan het Congres (en daarmee het volk) hoe het land erbij ligt en wat er concreet moet gebeuren. Obama heeft meer vrijheid dan vorig jaar, toen hij eigenlijk meer zijn verkiezingscampagne opende dan een actielijst presenteerde. Hier de 8 belangrijkste punten voor ons.
De VS en Europa verhandelen dagelijk 2,7 miljard dollar. Dat gaat al relatief vrij, maar het kan beter en er zijn meerdere kreukels die beide partijen willen gladstrijken. Wat doe je met genetisch gemodificeerd voedsel en hormoonvlees? Hoe zit het met intellectueel eigendom. Vorige week was de baas van de Europese handelscommissie in Washington en kreeg toen nu nog onduidelijke signalen. Vannacht riep Obama ontegenzeggelijk op tot een nieuw handelsverdrag: “Transatlantic Trade and Investment Partnership”.
Nu de oorlog in Afghanistan op z’n einde loopt (Alle troepen terug eind 2014), staat uitbreiden van het leger op cyberwarfare-gebied zo goed als bovenaan de todolijst van het ministerie van defensie. Het is een van de weinige sectoren bij het Pentagon waar niet op wordt bezuinigd: “We kunnen over een paar jaar niet terugkijken en ons afvragen waarom we niks deden op het moment dat we de dreiging voor onze veiligheid en economie voor ons zagen.” Daarom wil Obama dat het Congres met een actieplan komt om Amerikaanse netwerken te beveiligen. Het Amerikaanse zakenleven is tegen, en vindt dit weer een van Obama’s overbodige bemoeienissen.
“Ik spoor dit Congres aan om een breed gedragen, op de markt gebaseerde oplossing te vinden voor klimaatverandering,” zei de president vannacht. Maar wat daar van terecht komt, dat blijft gissen. Obama wil een oplossing in de markt, maar hint ook op wetgeving en actie van zijn kant als het Congres het laat afweten. Komt er een Kyoto-achtig handelssysteem, of wordt ingezet op innovatie? Het blijft de vraag.
Obama praatte over zijn drone-programma zonder het woord ‘drone’ in de mond te nemen. De afgelopen weken is een hoop uitgelekt over het geheime programma. Obama heeft een richtlijn opgesteld over hoe zijn drone-programma in elkaar steekt. Er blijkt een geheime basis in Saudi Arabie. Er is een juridische beredenering gevonden om een president zelfs zijn eigen staatsburgers te laten omleggen. Hij zei er dit over:
“In onze democratie zou niemand me zomaar moeten geloven als ik zeg dat we dingen op de juiste manier oplossen, dat erken ik. Daarom zal ik in de komende maanden met het Congres samenwerken om er zeker van te zijn dat niet alleen het opjagen, gevangennemen en vervolgen van terroristen in lijn blijft met onze wetten […], maar dat we er ook meer transparant over zijn naar het Amerikaanse volk en de rest van de wereld.”
De Dow Jones mag weer door de 14.000 punten zijn, het vertrouwen in de Amerikaanse economie wordt de laatste jaren ongezond vaak bepaald door het vertrouwen in de Amerikaanse politiek. Het Amerikaanse Congres en president Obama vechten elkaar al jaren de tent uit, en Republikeinen proberen vaak het land in een houdgreep te krijgen. Daar moet volgens Obama een einde aan komen. “Het beste land op aarde kan geen zaken doen als het van de ene kunstmatige crisis in de volgende terechtkomt”. Het is maar de vraag of het allemaal lukt, maar het feit dat het Congres eigenlijk vrij geruisloos vorige maand het schuldenplafond heeft verhoogd, geeft de burger moed.
George W. Bush suggereerde achter dezelfde lessenaar in 2003 dat Irak wellicht een atoombom zou kunnen hebben, Barack Obama heeft andere woorden voor het Midden Oosten: “We kunnen niet denken dat we veranderingen in bijvoorbeeld Egypte kunnen dicteren. Wat we wel kunnen doen – en zullen doen – is benadrukken dat alle mensen fundamentele rechten hebben.” Ook beloofde Obama de druk op Syrie hoog te houden (ook al voelt hij nog steeds niet voor het actief steunen voor de oppositie tenzij Assad chemische wapens gaat gebruiken) – En gaat hij volgende maand naar het Midden Oosten om te praten over vrede. Verwacht ook daar niet teveel van, voorlopig.
De hervorming van de immigratiewetten in de VS is voornamelijk gericht op Latijns-Amerikanen die fruit plukken op de velden, tuinen aanharken bij blanken of borden ophalen in restaurants. Maar het zou me niet verbazen als Nederlanders die in de VS willen studeren of werken ook te maken krijgen met nieuwe regels. Stay tuned dus, waarschijnlijk ligt er ergens in de lente een nieuwe wet.
Obama wil het na jaren van stilte opeens graag, en had daarom een tandenloos 23-puntenplan opgesteld om te laten zien dat het hem menens was. (Drie van de punten waren het beter uitleggen van wat zijn zorgwet wel-en-niet dekt). Maar Obama heeft Republikeinen in het Congres nodig om echt iets gedaan te krijgen. Bijvoorbeeld aan het feit dat toen ik afgelopen december in Alabama was, ik zonder problemen een wapen kon kopen op een wapenbeurs. Obama’s democraten willen daar een einde aan maken, de Republikeinen zijn er niet zo happig op.
Lang verhaal kort: Een lange lijst actiepunten, maar of ze waar worden? Voor ons is als eerste belangrijk dat de VS niet opnieuw in een begrotingscrisis terechtkomen. Eerst maar eens kijken of dat lukt. Meer nieuws daarover, zo ongeveer eind maart-begin april.
Thijs Roes is journalist en Amerikadeskundige
