Omar Salah is een Egyptisch jongetje van twaalf jaar oud. Hij komt uit een arme familie, die geen geld heeft om hem naar school te sturen. Omar draagt al ruim vijf jaar zijn financiële steentje bij door gepofte aardappelen te verkopen, op en rond het Tahrir-plein in Cairo. Omar vind het geen leuk werk, zo blijkt uit een kort videointerview dat een medewerker van een hulporganisatie met hem heeft. Hij zegt dat hij er ‘moe van wordt’. Als hem gevraagd wordt wat zijn dromen zijn, antwoordt Omar: ‘Ik kan het me niet veroorloven om te dromen, meneer.’
Op zondag 3 februari staat Omar zijn aardappelen te verkopen in de buurt van de Amerikaanse ambassade. Een dienstplichtige in het Egyptische leger, die daar gestationeerd zijn om de ambassade te beschermen, wil een gepofte aardappel van hem kopen.
‘Ik moet eerst even naar de wc, daarna verkoop ik je een aardappel’, zegt Omar tegen hem. ‘Ik schiet je neer als je me niet onmiddellijk een aardappel geeft’, schijnt de soldaat vervolgens gezegd te hebben, waarop Omar schampert ‘je kunt me niet zomaar neerschieten’. De militair – die er naar eigen zeggen van uitging dat zijn wapen niet geladen was – richt daarop zijn pistool op Omar en schiet hem twee keer door zijn hart.
Omar is op slag dood.
Het schokkende verhaal van Omar is volledig toevallig aan het licht gekomen. Politieke activisten waren in het ziekenhuis op zoek naar de vermiste activist Mohamed El-Shafie, toen een dokter hen vertelde over het lijk van een jongetje dat was binnengebracht door het leger en dat zo snel mogelijk zonder de benodigde papieren weer weg moest. De dokter had met zijn mobiele telefoon een foto van het lijk genomen.
Die foto werd vervolgens door activisten op Facebook gezet en op televisie vertoont, in de hoop meer informatie te verkrijgen. De zoektocht leidt naar een mortuarium, waar weer andere activisten het lijk van Omar toevallig gezien hadden toen ze op zoek waren naar het lichaam van de vermoorde activist Mohammed El-Guindy. Een bron binnen het lijkenhuis weet te vertellen dat Omar ‘in stilte’ door zijn familie begraven is, en dat zijn vader – die niet kan lezen of schrijven – een document heeft moeten ondertekenen waarin staat dat de dood van zijn zoon een ‘ongeluk’ was.
Het verhaal van Omar blijkt uiteindelijk het hetzelfde verhaal te zijn als dat van een kort nieuwsbericht over de dood van een jongetje op Tahrir. Alleen, in dat nieuwsbericht werd vermeld dat het jongetje ‘per ongeluk’ werd neergeschoten door de politie, die daar publiekelijk hun excuses voor hebben aanboden.
Maar zodra het complete verhaal van Omar naar buiten komt, bijna twee weken na zijn dood, neemt het leger opeens de verantwoordelijkheid voor het incident op zich en blijkt de schuldige ineens een soldaat, die in afwachting van een onderzoek achter de tralies verdwijnt.
Oftewel: de Egyptische politie, die doorgaans alle beschuldigingen van het doden van onschuldige burgers in alle toonaarden ontkent, neemt nu de schuld op zich voor een misdaad die het voor de verandering eens niet begaan heeft? Als daar niet meer achter zit eet ik voortaan alleen nog maar gepofte aardappelen.
Daarnaast is Omar’s verhaal een schokkend voorbeeld van hoe de Egyptische overheid tegen haar eigen burgers aankijkt en een hoopgevend voorbeeld van het werk dat verzet wordt door lokale activisten en burgerrechtenorganisaties. Zonder hen was Omar’s verhaal als voetnoot in een rapport ergens diep onderin een bureaulade beland.
De komende tijd schrijft journalist en fotografe Ester Meerman vanuit Egypte voor De Buitenlandredactie en The Post Online. Over het laatste nieuws en haar belevenissen en werk in Caïro. Zij blogt al in het Engels op Stories from Cairo. Volg haar op Twitter: @estermeerman.
