Verdachten worden in de media steeds vaker als daders neergezet. PowNews trekt de capuchon van het hoofd van een verdachte en Jelle Brandt Corstius zet burgers aan tot actie tegen Sjoerd van Keulen. Journalisten moeten berichten en niet berechten, omdat ze op deze manier de rechtsstaat ondermijnen.
Een verdachte van de Eindhovense mishandeling werd onlangs fysiek belaagd door een journalist van PowNews. De verslaggever trok de capuchon van het hoofd van de verdachte. PowNed-hoofdredacteur Dominique Weesie zei daarover in diverse media: “Als je zo hard tegen iemands hoofd schopt, en daarna besluit diegene halfdood achter te laten, dan verlies je wat mij betreft het recht op privacy.”
Ook Sjoerd van Keulen lijkt zijn recht op privacy te hebben verspeeld. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de financiële problemen van SNS. Jelle Brandt Corstius riep op de topman ‘net zo lang lastig te vallen’ tot hij zijn bonus zou terugstorten. Hij zette daarmee mogelijk zelfs aan tot stalking. En ook de politiek doet er, niet gehinderd door enige kennis van de feiten, aan mee: “Er zijn grote blunders en grote fouten begaan”, zei premier Rutte over SNS.
Journalisten en politici ondermijnen hiermee het vertrouwen in het functioneren van de rechtsstaat. Het principe dat iemand onschuldig is tot een rechter het tegendeel bewezen acht, een basisbegrip van onze rechtsstraat, lijkt volledig uit het oog te zijn verloren. De opstelling van journalistiek en politiek heeft z’n weerslag op de maatschappij. In de zogenaamde ‘grensrechter-zaak’ werd regelmatig de mening geuit dat deze verdachten hun recht op een eerlijk proces verspeeld hadden toen ze hun daad begingen.
De vraag rijst of journalisten zich voldoende bewust zijn van hun verantwoordelijkheid om onbevooroordeeld en gebalanceerd verslag te doen, of dat zij vooral een ‘vermakelijk verhaal’ willen brengen. Feiten die voor een evenwichtige verslaglegging kunnen zorgen worden steeds vaker weggelaten. Een doorgewinterde rechtbankverslaggever noemde een -ontkennende- verdachte in de krant meermaals een pedofiel. Hij vertrouwde ons onlangs zonder gene toe dat hij daarbij geen wederhoor –een journalistieke basisregel- hoefde toe te passen omdat hij ‘toch op de informatie van het OM moest kunnen vertrouwen’.
Dat dat niet het geval is, blijkt wel uit het feit dat de verdachte door de rechtbank buiten vervolging werd gesteld. Het enkele feit dat het OM iemand beschuldigt, wil nog niet zeggen dat hij ook schuldig is; anders kunnen we de gang naar de rechter wel overslaan. Dat het verhaal van de verdachte er vaak niet toe doet, blijkt ook wel uit een recente tweet van RTV Oost: “Einde verslaggeving. Advocaten komen nu aan het woord.”
We mogen nooit uit het oog verliezen dat een verdachte geen dader is en dat ook niet wordt zo lang hij niet door een rechter is veroordeeld. Journalisten maar zeer zeker ook politici moeten er dan stoppen verdachten publiekelijk aan de schandpaal te nagelen voordat zij een eerlijk proces hebben gehad.
Tijn Elferink is communicatiestrateeg. Sidney Smeets is advocaat.
