Sommige mensen blijven het failliet het huidige kapitalisme stellig ontkennen. We zouden het niet snappen en het pure kapitalisme wordt niet goed geïmplementeerd of begrepen. Het doet heel erg denken aan het mislukken van het communisme. Communisten zullen ook beweren dat het communisme niet goed werd geïmplementeerd of begrepen. Beide negeren de systematische fouten binnen beide systemen.
Communisten willen een sterke staat oprichten om het kapitalisme te vernietigen. Als dit voltooid is, kan de staat worden afgebroken en kan men in alle vrijheid leven zonder geëxploiteerd te worden door de kapitalisten. Een mooi verhaal maar er wordt één ding over het hoofd gezien. De corrumperende werking van de macht.
Wat zal de staat er toe bewegen om zijn vergaarde macht op te geven? Dit gebeurde dus ook nooit in de communistische staten en daarom kwam de beloofde vrijheid ook nooit tot stand in de communistische landen. Het communisme creëerde door de centralisatie van de macht in de staat alleen maar een nieuwe elite .
“Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad man.” Lord Acton.
Kapitalisten denken juist dat de “vrije markt” alle kwalen zal oplossen en dat de huidige crisis te danken is aan de overheden die naar hun mening toch nog te vaak ingrepen. Ondanks de grote deregulering en grote terugtreding van de overheid sinds de jaren ’80 blijft men volharden dat het niet een crisis van het kapitalisme is. Want het is nooit goed uitgevoerd de markt was nooit vrij dus het is niet de schuld van het kapitalisme.
Ik zal u uit de illusie helpen, puur kapitalisme heeft nooit bestaan in de ontwikkelde wereld en zal ook nooit bestaan. De grootkapitaalhouders zullen dat nooit toestaan. Ze zullen hun macht en invloed gebruiken om voor hun gunstig beleid bij de staat af te dwingen. Daarom is er ook altijd staats-kapitalisme geweest in het westen.
Het probleem van het kapitalisme is de welvaart concentratie bij de elite en met veel geld komt ook veel macht en invloed om de hoek kijken. Als men serieus laissez faire kapitalisme nastreeft zal dat leiden tot een private tirannie want private organisaties hoeven totaal geen verantwoording af te leggen aan de bevolking.
Uitgaande van een markt gebaseerd op concurrentie betekent dat ook dat de meest succesvolle ondernemingen de zwakkeren zullen overnemen. Zonder overheidsingrijpen zullen er na een verloop van tijd alleen maar grote oligarchen overblijven en zal er automatisch ook geen “vrije markt” meer zijn. Kapitalisme is dus ook zelfdestructief.
De macht zal zich concentreren bij de vermogende elite en die zal opnieuw de staat proberen te corrumperen en de kans is groot dat het hun lukt. De maatschappij zal dus vanzelf in een oligarchie vervallen waar de democratie niet meer telt maar vooral de invloed die je kunt uitoefenen met het eigen vermogen.
Het is naïef om te denken dat de vermogende elite niks zal doen met haar vergaarde rijkdommen en niet zal proberen beleid te beïnvloeden die in haar voordeel zal uitvallen. Net als het communisme is men blind voor de gevolgen van centralisatie van de macht. Ze denken dat dit probleem zich op magische wijze zal oplossen en dat we lang en gelukkig kunnen leven als we maar de pure leer volgen.
Maar zoals Bakunin al opmerkte kan socialisme zonder vrijheid niet leiden tot een rechtvaardige samenleving net als vrijheid zonder socialisme er daar niet toe zal leiden.
“Liberty without socialism is privilege and injustice. Socialism without liberty is slavery and brutality.” Mikhail Bakunin.
Laat ik dan nu uitweiden wat ik versta onder socialisme en kapitalisme. De meest pure definitie van het socialisme die ik gebruik luidt als volgt: “De controle van arbeid over productie.” Voor kapitalisme bestaan vele verschillende definities maar de definitie die ik gebruik is: “De controle van kapitaal over productie.”
Hier zien we dus ook duidelijk de klassenstrijd naar voren komen met aan de ene kant de arbeiders of werknemers en aan de andere kant de grootkapitaalhouders of werkgevers.
Wat zowel het communisme en kapitalisme gemeen hebben is dat de ideologieën geen rekening hielden met de corrumperende invloed van macht. Zo zijn beide ideologieën prachtige theorieën maar in praktijk werden ze gecorrumpeerd door de macht. Zo waren vakbonden verboden in de Sovjet Unie.
Je kunt het daarom ook geen echt socialisme noemen omdat het doel van socialisme de controle van de arbeiders over productie is en niet die van de staat. Hetzelfde geldt voor het kapitalisme dat eigenlijk altijd al staats-kapitalisme is geweest in het westen.
De steeds grotere invloed van corporaties bij de EU en de ondemocratische troika maatregelen die nu worden doorgevoerd in de landen met financiële problemen is een wanhopige poging om een in elkaar stortend systeem te redden. De private schulden van de corporaties zoals falende banken worden overgeheveld op de bevolking die daarna zelf meer belasting moet betalen en daar minder sociale zekerheid voor terug krijgt.
Deze maatregelen zijn in lijn met de belangen van de corporaties maar niet die van de bevolking. Het argument dat gebruikt wordt is dat de “markt” graag een concurrentieverbetering van de landen wil zien. Vertaald betekent dit dat ze vooral goedkope arbeid willen en weinig rechten voor de arbeiders. Dit is namelijk winstgevend voor de corporaties, de sociaal-economische kosten dat het teweeg zal brengen is niet hun zorg.
Op politiek vlak genieten de mensen in het westen vrij veel vrijheden en moeten de bestuurders van de overheden verantwoording afleggen aan het volk.
Een corporatie waar de vrije markt voor een groot deel uit bestaat zijn miniatuur dictaturen. De meeste werknemers krijgen geen inspraak in welke richting de corporatie opgaat en de leidinggevende zijn totaal geen verantwoording verschuldigd aan zijn medewerkers. Het enige aan wie de CEO’s verantwoording moeten afleggen zijn de aandeelhouders.
Vaak zie je echter dat de grote aandeelhouders binnen het bedrijf de agenda zet bij aandeelhoudersvergaderingen. De economische beslissingen worden binnen een corporaties uitsluitend genomen door de vermogende elite en normale mensen in onze maatschappij hebben er totaal geen zeggenschap over.
Op het economische vlak heeft de meerderheid van de bevolking helemaal niks in te brengen en tijdens de laatste ontwikkelingen zien we dat corporaties ook steeds meer overheidsbeleid gaat beïnvloeden zonder draagvlak te zoeken bij de bevolking. De revolutie zal dus moeten beginnen op de werkvloer. Democratie moet zowel op politiek als economisch vlak bestaan.
De coöperatieve organisatie-indeling streeft naar een organisatie die democratisch wordt gecontroleerd en zo kan dus ook de macht van de kleine groep vermogenden beperkt worden door ook checks and balances in private organisaties te bouwen.
In een coöperatie zal er geen race to the bottom worden ingezet zoals in corporaties. De leidinggevenden bij corporaties kunnen ook niet meer dreigen met “offshoring” als de werknemers geen genoegen nemen met lagere lonen en verslechterde werkomstandigheden. In een coöperatie zijn de mensen die binnen de organisatie werken zelf de aandeelhouders, geen derde partij van buiten die vooral uit is op winsten op de korte termijn en geen oog heeft voor de systematische risico’s die dat met zich mee brengt.
De theorie van Minsky beschrijft dat binnen het huidige economische bestel stabiliteit zorgt voor instabiliteit. Aangezien men door de stabiliteit steeds grotere risico’s durft te nemen zal dat uiteindelijk leiden tot de instabiliteit die we nu sinds 2008 zien.
Grote risico’s worden genomen als er alleen oog is voor de korte termijn en de langere termijn uit zicht raakt. Binnen een coöperatie zal men de focus meer verleggen naar de lange termijn. Baanzekerheid is namelijk van groot belang voor de medewerkers in een coöperatie en men zal daardoor minder snel grote risico’s nemen als men daar zelf ook onder kan lijden. De coöperatie is een platte organisatie zonder leidinggevende.
Binnen de coöperatie wordt dus alles op democratische wijze besloten. Dit betekent dat alle keuzes zoals de verdeling van de winst, werktijden en projecten binnen de coöperatie zelf door de medewerkers bepaald zullen worden. De kapitaal injectie die nodig is voor innovatie en onderhoud binnen de coöperatie kan worden verzameld door de medewerkers zich te laten inkopen binnen de coöperatie. Zoals bijvoorbeeld in Mondragon.
De mensen moeten hun eigen kracht hervinden en realiseren dat het ook anders kan. De crisis kan ook als kans gezien worden om eindelijk onder het juk van economische exploitatie uit te komen. Fabrieken die gaan sluiten omdat de corporatie heeft besloten ergens anders voor veel minder te kunnen produceren moeten worden overgenomen door de werknemers en worden omgevormd tot coöperatie zoals men deed tijdens de Argentijnse crisis. We hebben geen grootkapitaalhouders nodig om te kunnen produceren.
De corporatie is een verouderd systeem dat uitgaat van mensen als winstmaximalisators. De corporaties gaan er vanuit dat geld het enige is wat mensen drijft. Maar zoals ik al eerder heb aangegeven is dat niet hetgeen dat mensen drijft en motiveert. De coöperatie past veel beter bij de huidige economische tijd waar vooral cognitieve taken binnen een organisatie van belang zijn.
De corporatie als organisatie indeling is failliet en het alternatief voor deze systeemcrisis is de coöperatie. Breek de corporatie voordat het ons breekt.
