Nederland gaat failliet. Bezuinigen heeft een negatief effect op de economie. Keynes? Hoe zit dat ook alweer? ThePostOnline gaat terug naar de schoolbanken met Arnold Heertje.
Bijna elke middelbare scholier kent hem. Heertje schreef een economiemethode die razend populair was op middelbare scholen.
Premier Mark Rutte heeft economie ook geleerd met de methode van Arnold Heertje. Rutte is een echte alfa-student. Historicus Rutte heeft op het gymnasium in Den Haag wellicht wat moeite gehad met het multipliereffect. Een rekensommetje dat een behoorlijk effect lijkt te hebben op de hedendaagse Nederlandse economie.
De Rabobank kwam zondag met een rapport over het negatieve effect van bezuinigen. Volgens de Rabobank onderschatten politici dit effect stelselmatig.
Speciaal voor de minister-president gingen we terug naar het boek Heertje. Hij legt het nog een keer uit. Een toverwoord in de economie, de multiplier.
De multiplier is te vergelijken met een soort sneeuwbal. Je gooit een kleine sneeuwbal bovenaan de berg naar beneden en hoe langer hij rolt, hoe groter hij wordt. Zo werkt het ook met de economie. Een extra investering in de economie levert een extra inkomen voor Nederland.
Extra inkomen zorgt voor extra werkgelegenheid. Die extra werkgelegenheid leidt weer tot extra inkomen wat weer tot extra werkgelegenheid leidt. Voelt u hem? Een sneeuwbal.
We citeren uit Heertje: “Het multiplierbeginsel leert, dat in een depressieve toestand het economisch leven bijvoorbeeld door overheidsinvesteringen weer op gang kan worden gebracht, waarbij het per periode te investeren bedrag altijd kleiner is dan de inkomenseffecten die in totaal worden opgewekt.”
Ofwel, investeringen in de economie leveren door het multipliereffect meer op dan dat ze kosten. De Rabobank heeft met zijn rapport Heertje goed gelezen.
De sneeuwbal rolt ook andersom. Door extra bezuinigen hebben mensen minder te besteden. Dat zorgt voor minder werkgelegenheid. Deze daling van de werkgelegenheid levert weer minder bestedingen op wat op zichzelf weer effect heeft op de werkgelegenheid enzovoort. Ook negatief gezien versterkt dit effect zichzelf dus als een sneeuwbal.
Nuance: Een deel van dit effect lekt als het ware weg in het ‘spaarlek’. Een deel van extra inkomen wordt immers niet besteed maar gespaard. Dit komt dan voorlopig niet terug in de economie door bestedingen. Dit geldt ook voor geld dat naar invoer en belastingen gaan. Dat ‘lekt weg’ uit de economie.
Andere nuance, het effect is niet onmiddellijk zichtbaar. De economie heeft tijd nodig. Extra consumptie levert niet direct extra werkgelegenheid op. Daar gaat tijd overheen. Het effect van een investering vandaag is dus niet per se morgen terug te zien.
Zou onze premier zich het boek van Heertje nog herinneren?
De schrijver van de methode, Arnold Heertje zegt tegen ThePostOnline dat hij denkt dat Rutte het zich nog wel herinnert. ‘Rutte is geen econoom en het is dus mogelijk dat hij dingen niet weet, maar ik denk dat hij het wel degelijk begrijpt.’
Heertje vindt de discussie over wel of niet bezuinigen een domme discussie. ‘Het gaat om de aard van de bestedingen. Nederland is niet zo’n pure Keynes economie als soms in de discussie wordt aangehaald. Werkloosheid ontstaat ook aan de aanbodkant door bijvoorbeeld fusies of technologische ontwikkeling.’ Werkloosheid is dan geen gebrek aan vraag maar komt door een efficiënter aanbod.
Heertje: ‘er is een verschil tussen bezuinigen op consumptieve bestedingen en saneren op dingen die fout gaan. Er zijn zo veel verschrikkelijke fouten gemaakt. Zoals bijvoorbeeld met de HSL die niet rijdt.
‘Een ander voorbeeld is de afschuwelijke situatie rondom Erik Staal en Vestia. De derivaten waar Staal mee bezig was had geen flikker te maken met de business van Vestia. Er zijn teveel voorbeelden van dit soort evident wanbeleid. Daar wordt nu dus op bezuinigd’, aldus Heertje.
Heertje laat zich niet verleiden tot zoals hij dat noemt ‘politieke uitspraken’ over bezuinigingen. Hij constateert echter wel een verschil tussen ‘bejaarden en gehandicapten die al weinig hebben het leven zuur maken’ en ‘bezuinigen op wanbeleid.’
Heertje: ‘Nu gelooft niemand het maar over vijf jaar zullen ze zeggen, die Heertje had toch gelijk’. Zo ken ik de schrijver van mijn oude economieboek weer. Het multipliereffect, we gaan het zien.
