De titel van dit artikel geeft weer wat we in essentie eigenlijk allemaal denken te willen. Afgelopen dinsdag (26-2) stond er in een bericht op The Post Online dat onderzoek uitgewezen had dat minder politici geen bedreiging vormen voor de democratie. Maar gelet op de aantijgingen vanuit de samenleving op diezelfde falende democratie zou er ook wat van te zeggen zijn dat wanneer er meer politici aangesteld worden wellicht een beter en eerlijker beeld ontstaat van de democratie. Zoals wij dat graag willen in Nederland. Even los van het feit of het meer of minder zou kosten.
Het onderzoek werd gedaan door Stichting Lokaal en kan m.i. niet gezien worden als doorslaggevend of wetenschappelijk materiaal. Het onderzoek is misschien een indicator voor de herverdeling van restzetels en zeker niet meer dan dat. Gevolgen op korte- en lang termijn en proefondervindelijke gegevens zijn niet in kaart gebracht. Het is dus zuiver een hypothetisch document. (pdf)
We moeten ook duidelijk een onderscheid maken tussen politici en ambtenaren. Vaak worden deze twee te pas en te onpas door elkaar gebruikt. Ik geloof dat we nu met Kabinet Rutte II zelfs één minister extra hebben omdat de werkdruk anders te hoog werd voor de overige leden van vak K. Wat betreft het aantal ambtenaren, kan het altijd minder en efficiënter, zeker nu we in een politieke fase zitten waar we alles willen privatiseren. Privatiseren wordt net zoals alles weer eens té ver doorgevoerd. Wie heeft ooit wetenschappelijk kunnen aantonen dat het privatiseren van essentiële nutsvoorzieningen in het voordeel (concurrentie) van de samenleving zou werken?
Het ambtenarenapparaat is nog steeds log en groot en er moet nog veel meer bezuinigd en hervormd worden. Maar er wordt de bevolking lastenverzwaring opgelegd zodat het ambtenarenapparaat op sterkte kan blijven. Daarbij komt ook nog eens dat politici (verkapte ambtenaren) niet meer serieus worden genomen. Men belooft de bevolking van alles, maar uiteindelijk is het de bevolking die overal voor opdraait en aan welvaart inlevert.
In verhouding tot België hebben we zeker minder politici op het aantal inwoners. Maar de overheid in Nederland belooft beterschap. De deelraadgemeenten in Rotterdam en Amsterdam worden (volgens de planning van Donner) in 2014 opgeheven om te komen tot een kleinere en dienstverlenende overheid, met minder belastingen en minder regels. Ik denk trouwens dat Donner het zelf niet meer zal meemaken. Provincies en gemeenten worden misschien samengevoegd en bestuurslagen zoals de Waterschappen wellicht opgeheven. Heel veel plannen. Centralisatie is nu opeens weer de oplossing waar decentralisatie dat twintig jaar geleden was.
Cijfertjes als voorbeeld
Aan de ene kant wil het volk minder politici, aan de andere kant meer democratie. Is dat wel een realistische wens? Het is blijkbaar een groot probleem in de samenleving dat democratisch gekozen volksvertegenwoordigers zich moeten neerleggen bij democratische besluitvorming(consensus). “Win some, lose som”. Vooral dat laatste lijkt de samenleving (achterban)niet meer te accepteren. Maar dat is ook niet gek. Corruptie, lastenverzwaring, regeldruk en hoge belastingen zijn hier debet aan. De overheid zorgt zelf voor een vertekend beeld van de democratie en de mainstream media wakkert dit beeld nog eens extra aan. Zoals ik al eerder schreef, het begint te lijken op een oligarchie.
De kerngedachte in onze sociaalliberale samenleving is dat de overheid kleiner moet worden, moet bezuinigen en moet hervormen. Stel dat een Gemeenteraad en een Provincie voor de helft zouden krimpen, dat wil zeggen dat in de grote steden zoals Amsterdam of Rotterdam we niet meer kunnen werken met parttimers. Gemeenteraadsleden, en ook Provinciale Statenleden, zijn natuurlijk fel tegen deze kaalslag. Begrijpelijk, want uiteindelijk zullen 50% van de politici hun baan moeten opgeven.
Als ik dan even kijk wat Gemeenteraadsleden en Statenleden in Groningen aan documenten per week voor de kiezen krijgen is er amper nog sprake van een parttime job. Valt de helft van de politici dan weg door de bezuinigingen zal de andere helft het werk moeten overnemen. Dus fulltimers. Of dit dan effectief een kostenbesparing oplevert? Zo ja, over wat voor termijn hebben we het dan? Alles wat de overheid aan kennis niet meer in huis heeft zal in huis moeten worden gehaald wat veelal duurder is. De overheid durft hiermee de gok niet te nemen, maar de zorg wordt zomaar als een product in de vrije markt gegooid. Hoezo tegenstrijdig?
Doordat de helft van de politici in het land wegvallen zal er een nog grotere uitholling ontstaan van de democratie. Geen bindende referenda, anonieme stemming. Mensen zullen zich nòg minder vertegenwoordigd voelen in alle lagen van de politiek en zullen nog minder invloed kunnen uitoefenen op het democratisch proces. De grote bedrijven zullen de macht volledig in handen nemen d.m.v. druk uit te oefenen (lobbyen) op de overheid.
Stel dat we meer raads- en statenleden zouden nemen, bijvoorbeeld het dubbele. Zou de burger dan niet meer geneigd zijn om de democratie te zien als een volwaardige bestuursvorm? Ik heb de indruk dat hoe meer we de democratie uithollen, hoe meer het volk zal gaan klagen. Het probleem is niet het aantal volksvertegenwoordigers, maar de scheve beeldvorming die veroorzaakt wordt door diezelfde politici.
In de tweede kamer zitten 150 gekozen volksvertegenwoordigers en in de Eerste kamer 75 die door de Provincieleden worden gekozen. Als we dat aantal verdubbelen en het salaris zo goed als halveren, misschien geeft dat meer invulling aan onze zucht naar een perfecte democratie. De eerste kamer zou dan met 150 leden meer kracht hebben om de wetgeving te controleren en het volk zou zich meer vertegenwoordigd zien in de Tweede Kamer. Uiteraard zal er wat gedaan moeten worden aan de salarissen en onkostenvergoeding van politici op dit niveau om het allemaal betaalbaar te houden. De smoes dat kwaliteit altijd moet samen gaan met hoge salarissen is natuurlijk onzin.
De kiesdrempel zal hierdoor omhoog moeten om zo ook kleinere partijen de kans te geven zich volledig op alle portefeuilles te kunnen inzetten. Hoe wil een politieke partij met één zetel in de Tweede Kamer zich nu voor de volle honderd procent inzetten voor zijn achterban van ca. 65.000 kiezers?
Een liberale samenleving met een kleine faciliterende overheid is natuurlijk een nobel streven, maar m.i. een utopische gedachte die zelfs neigt naar anarchie. Een samenleving die zelfcorrigerend zou zijn? Zelfvoorzienend zonder in een kasten-systeem te vervallen? Theoretisch zou het allemaal kunnen maar de mens is simpelweg niet in staat om hierin op een maatschappelijk verantwoorde manier te gedijen. Liberalisme werkt vooral die zaken in de hand waar wij allemaal van walgen zoals zelfverrijking en corruptie.
Zelfs nu functioneert onze liberale samenleving maar in beperkte mate, laat staan wanneer de teugels nog verder worden losgelaten. Verminderde veiligheid, een moraal wat steeds verder beneden peil daalt en we klagen steeds meer. Men wil altijd veel maar denkt te weinig na over de mogelijke consequenties op korte en lange termijn.
CC Foto: Ziko vanDijk
