Het is nog iets meer dan een jaar tot de Europese verkiezingen en de politieke aardbeving van mei 2014. Bijzondere verandering ten opzichte van 2009 is dat alle partijen hun kandidaat naar voren zullen schuiven als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Meer neigend naar het systeem van de VS dan nu het geval is. Begint men in de VS al de dag na de inauguratie van de president te speculeren wie zijn opvolger over vier jaar wordt, hier moet de echte kandidaatstelling nog beginnen. Over de omvang van de politieke aardbeving die ons dan te wachten staat is nog weinig te zeggen. Wel kan je op grond van de voorbereiding van alle partijen in combinatie met de maatschappelijke omstandigheden twee dingen vaststellen. Het wordt geen Nederlander en waarschijnlijk een socialist van de Party of European Socialists (PES). Hoe is de stand van zaken?
Het jaar 2010 lijkt in de hoteldebotel politiek van Nederland van het laatste decennium al zo lang geleden dat de meesten van u zich misschien net zo min als ik voor kunnen stellen dat er toen al partijen op Europees niveau bezig waren met 2014. Premier Rutte moest de uitspraak ‘geen vergezichten’ nog verzinnen. Op een Council in Warschau bereidde de PES zich voor op de Europarlementsverkiezingen. Met als doelstelling de verkiezingen te winnen en de nieuwe Europese Commissie voorzitter te gaan leveren.
Het hele tijdpad is inmiddels vastgesteld. Nationale kandidaten kunnen zich vanaf oktober 2013 presenteren. De posities worden bepaald in december en in februari 2014 komt een speciaal congres met de finale keuze. Daarna wachtten drie maanden van felle campagne tot de verkiezingen in mei.
Of er nog veel christenen in Europa zijn die het fatalistisch geloof hebben dat de gebeurtenissen in het leven veroorzaakt worden door de wil van God is mij niet bekend. Vanuit die premisse is goede voorbereiding overbodig. In het openbaar zijn ze daar in ieder geval nog niet zo mee bezig. Nu heeft de European People’s Party, de Christen Democratische volkspartij 270 van de 750 zetels in het parlement.
In oktober herkozen ze in Boekarest Wilfried Martens als voorzitter van de partij. Ze zijn de grootste, de PES is tweede met 190 zetels. De nieuwe manier van kiezen van de Commissievoorzitter past niet bij de traditie van de EVP. De sympathieke manier waarop in Nederland fractieleider Van Haersma Buma het CDA van de ondergang redt zal niet kunnen verhinderen dat zij de grootste klappen gaan krijgen op Europees niveau.
Het is geen geheim dat de liberale Verhofstadt voorstander is van een Federatie van Europese Staten. De internetkrant europeanvoice.com schreef in november dat deze Belgische Europarlementariër hoopt op de volgende conferentie van de Alliance of Liberal and Democrats for Europe Party (Alde Party) te worden gekozen als kandidaat voor de post van Europese Commissie voorzitter. Die conferentie vindt plaats in mei 2013 in Pula in Kroatië, maar het is nog even de vraag of daar de posities al worden bepaald of in november. En ook hij moet afwachten of andere ambitieuze politici vanuit zijn partij mee gaan strijden.
Zover zijn de liberalen in Nederland nog niet. Voor liefhebbers van politiek die het schouwspel van woordacrobatiek kunnen waarderen wordt aanstaande donderdag 7 maart weer een mooie dag. Dan volgt het debat over de brief van PvdA minister Timmermans van twee weken geleden over ‘De staat van de Europese Unie 2013’. De inhoud daarvan is inmiddels deels al weer achterhaald doordat de twee partijleiders van PvdA en VVD elk op hun manier afstand hebben genomen van de inhoud. Als de oppositie goed heeft opgelet wordt het donderdag dus weer hoepelspringen voor minister-president Rutte om zich hier uit te redden.
In het document mocht niet verder gesprongen worden dan de polsstok lang is, alles op korte termijn binnen het bestaande Lissabon verdrag. Diederik Samsom gaf zaterdag in een interview in het NRC Handelsblad aan dat in zijn visie Europa duidelijk een meer sociale kant op moet met een raadgevend referendum voorafgaand aan een verdragswijziging.
Minister-president Rutte had afgelopen week in Amsterdam op zijn uitnodiging de 2nd meeting of European Liberal Ministers in Government and Commissioners. In de verklaring achteraf (PDF) stond op de hervormingsagenda ook het omstreden punt van een enkele zetel van het Europarlement in Brussel. En dus weg uit Straatsburg. Ook dat kan niet zonder verdragswijziging.
Overigens ontving ik deze week een brief van de voorzitter van AFCO Carlo Casini. AFCO is het Committee van Constitutionele Zaken van de EU. Hij zei dat op 17 december achter gesloten deuren over dezelfde kwestie is gesproken en in de nabije toekomst een initiative report het licht zal zien. Dat Frankrijk halsstarrig weigert Straatsburg op te geven, zoals bleek uit de rechtszaak vorig jaar tegen het Europees Parlement aangespannen, helpt dus niet het onderwerp van de agenda te krijgen. Integendeel.
In maart 2014, voorafgaand aan het Europarlement, zijn gemeenteraadsverkiezingen. Daar zijn lokale afdelingen als Utrecht en Amsterdam al volop mee bezig. Het bewustzijn dat ze rekening moeten houden met de Europese verkiezingen leeft bij veel politici op dit niveau nauwelijks of niet. De enkeling die er over nadenkt meent zich van de vorige EU verkiezingen (opkomst in Nederland 36,5 procent) te herinneren dat Europa niet leeft onder de bevolking en verwacht nu het zelfde verhaal.
Daar denkt de Griekse, Spaanse, Portugese en Italiaanse bevolking heel anders over. En is het niet een beetje gek te verwachten met nog 100.000 werklozen in Nederland erbij in 2013 dat het hier anders zal zijn? De tijd dat een Nederlander dacht dat je Europa ver weg kan stoppen is voorgoed voorbij sinds premier Rutte met steeds grotere bedragen terugkwam uit Brussel om Griekenland te redden. Als op gemeentelijk niveau politici hier al denken aan interferentie dan wordt gedacht in beeldvorming door nationale politiek. Dat is nog maar de vraag wanneer binnen acht weken daarna in mei 2014 ook nog eens de hevige machtsstrijd om de positie van voorzitter van de Europese Commissie op het spel staat. Dat is wel voeding voor mijn voorspelling dat geen Nederlandse politicus de winnaar wordt.
De ontevredenheid van de Europese kiezer stopt niet met het diffuse beeld in Italië en het hoge aantal stemmen wat de clown Grillo vorige week kreeg. De geaggregeerde Europese nieuwssite PressEurop had zaterdag een bericht uit de Süddeutsche Zeitung dat in de Federale Republiek Oostenrijk nu de miljardair Frank Stronach de verkiezingen overhoop gooit. Deze week is de premier van Slovenië Janez Jansa weggestuurd door zijn parlement. Daarvoor de werd de regering van Bulgarije weg gedemonstreerd door protesten van de bevolking van oplopende energieprijzen van EU beleid. Kan de redding van de Europese Groene Partij komen? Dat is nu de vierde partij in het EP. Dat valt te betwijfelen. Zij confereren in mei in Madrid en moeten nog helemaal beginnen met de procedure voor 2014, en op Europees niveau is de organisatiegraad binnen deze beweging heel wat anarchistischer dan Groen Links in Nederland. Of wordt het toch iemand die we nu nog niet kennen?
Dat we uiteindelijk toegaan naar een Federatie van Europese Staten (FES) lijkt mij onvermijdelijk. En dat de volgende leider zomaar een socialist van de PES kan zijn is met hun gedegen voorbereiding een redelijke voorspelling. Of toch iets anders? Zonder uitgesproken visie van de heersende klasse die nu Europa leidt is er altijd kans dat iemand anders eerst zijn mond open doet en er met de buit vandoor gaat. Een Federatie mag voor premier Rutte met Wilders in zijn nek een vloekwoord zijn. De ervaring met Balkenende die Nederlandse verkiezingen vooral won door het langste zijn mond dicht te houden kan wel eens zijn langste tijd gehad hebben als op Europees niveau veel mensen strijden voor de overwinning. In Engeland zijn al kandidaten die zich profileren met YouTube-filmpjes en websites.
Zolang niemand van de Nederlandse en Europese elite een uitweg uit de crisis biedt lijken de hoogste kansen in 2014 buiten de socialisten om voor de anti-Europeanen. Maar er zijn ook andere geluiden. Op 16 maart organiseert de Franse afdeling van de Unie van Europese Federalisten de 1e conventie in Lyon, onder het patronaat van Martin Schulz, president van het Europarlement. Premier Rutte heeft wat dat betreft geen gemakkelijke taak. Hoe biedt je de kiezer hoop in tijden van crisis? Zijn er voorbeelden waar hij iets van kan leren? Een vergezicht in achteromkijken? De Nederlandse federalist Henk Brugmans sprak in 1949 duizenden mensen op een plein in Straatsburg toe bij de eerste Raad van Europa.
Iemand die ook wel raad wist met spreken was de legendarische Winston Churchill in 1946 toen er nog geen banken gered werden als hoogste doel van de Unie. Op een bijeenkomst in Zürich sprak hij onder andere deze woorden. In een andere volgorde maar mooi materiaal voor het hoepelspringen van president Rutte van aankomende donderdag:
“If Europe is to be saved from infinite misery, and indeed from final doom, there must be the act of faith in the European family and this act of oblivion from, against of all the crimes and follies of the past. I will now going to say something that will astonish you. What is this sovereign remedy? The first step in the recreation of the European family. We must build a kind of United States of Europe. In this way only will hundreds of millions of toilers be able to regain the simple joy and hopes which makes lives worth living. It is the origin of most of the culture, the arts, philosophy and science, both of ancient and modern times. If Europe were once united in the sharing of it’s common inheritance there would be no limit to the happiness, to the prosperity and the glory which the 3 or 4 hundred million people would enjoy.”
Het zal wel enige bevreemding werken bij zijn moderne liberale achterban omdat het woord ‘markt’ er niet in voorkomt. Hoop, vreugde en mensen wel. Wat wil de kiezer?
Reacties: mail naar [email protected]
