“Tussen twee werelden”, heet het rapport van de Commissie Cohen, en dat is ook het centrale thema: het laveren tussen vrijheid en veiligheid, tussen Dionysos en Apollo, tussen yolo en popo, om in de termen van de commissie te blijven. Tussen feestje en rellen. En de conclusie: dit was een opeenstapeling van toevalligheden en ook fouten die zich niet snel zal herhalen. Het feestje ontaarde in geweld door een zeldzame samenloop van omstandigheden. “De perfecte storm,” noemde burgemeester Bats het in zijn eerste reactie op de presentatie van het rapport. “De gebeurtenissen in Haren waren in menig opzicht uniek en de kans is reëel dat dit zo blijft.” (Deelrapport 3, blz 8.) Normaal gesproken lukt het prima, dat laveren. We hoeven ons geen zorgen te maken dat zoiets snel weer gebeurt. Een geruststellende conclusie.
Het probleem is alleen: het is in dit geval niet waar. Project X Haren is bewust gecreëerd en in de markt gezet door iemand die perfect aanvoelde wat er in de lucht hing en hoe je dat groot kon maken. Dat het uit de hand liep was geen toeval, maar deel van het ontwerp. Dat de Commissie dat niet snapt maakt het rapport zo goed als waardeloos. Ik heb drie argumenten voor deze bewering:
Het hing in de lucht. De uitnodiging van Merthe zelf ging heel hard. Hoewel ze zelf maar 78 vrienden uitnodigt via haar Facebook-event, zijn er in 1 dag tijd 16.000 mensen uitgenodigd en 3.500 aanmeldingen. Ook een ander feest met Project X kenmerken, in dezelfde week en in dezelfde regio, ging in no time naar 1000 aanmeldingen. Beide events zijn binnen een dag verwijderd, maar het marktonderzoek was toen al klaar.
Het event is opnieuw aangemaakt door de Nieuwzeelander Jesse Hobson en later is iemand die zich Ibe der Führer noemt toegevoegd als beheerder. Zij gaven de verjaardag van Merthe het label ‘Project X’. Daarmee creëerden ze het perfect doorvertelbare verhaal over “het meisje uit villadorp Haren dat per ongeluk heel Facebook uitnodigde voor haar Sweet Sixteen feestje, net zoals in de film.” “Dat vervolgens volledig uit de hand liep,” zou je er nog aan kunnen toevoegen. Als je een feest in de markt zet als ‘Project X’, dan maakt dat ‘uit de hand lopen’ deel uit van je propositie en dan trekt dat (ook) mensen aan die juist daar naar op zoek zijn.
De event-pagina is in het begin actief gemodereerd, waarbij sussende en bezorgde posts en comments zijn verwijderd. Toen het verhaal eenmaal begon te vliegen was dat niet meer te doen en ook niet meer nodig.
Dit alles had natuurlijk niet tot ellende hoeven te leiden. Voor hetzelfde geld had het die 21ste september de hele dag hard geregend. Of waren er geen voetbalwedstrijden in Leeuwarden en Emmen geweest en had de ME massaal op tijd ter plekke kunnen zijn. In die zin is het waar dat contingentie bij dergelijke gebeurtenissen altijd een belangrijke rol speelt, zoals de Commissie schrijft. En het is natuurlijk jammer dat de onderzoekers van Cohen de identiteit van Ibe niet hebben kunnen achterhalen, maar ook dat is niet mijn punt.
Mijn punt is dat een ‘perfecte storm’ in gang kan worden gezet door een paar jongens met een goed gevoel voor wat er in de lucht hangt en een goed begrip van moderne technologie en communicatie. Met een minimum aan geld en formele organisatie en in zeer korte tijd. De Commissie Cohen doet geen enkele zinnige aanbeveling hoe ‘we’ ons daar als samenleving beter tegen kunnen wapenen. En dus is het wachten op de volgende storm. Een bankrun misschien. Of een lynchpartij. Maar in ieder geval iets wat we niet hadden zien aankomen.
Ronald Mulder is ondernemer en adviseur op het gebied van marketingstrategie. Hij woont twintig kilometer van Haren.
