Deze week verscheen het boek van het Amsterdamse D66-stadsdeelraadslid Thijs Kleinpaste: Nederland als vervlogen droom. Een essay dat volgens de achterflap laat zien ‘waarom nationalisme en de soevereine natiestaat geen antwoord hebben voor de eenentwintigste eeuw, welke bedreigingen dat oplevert en wat eraan gedaan kan worden’. Thijs was zondag ook bij Buitenhof om zijn visie te verspreiden. Het leverde een uiterst vaag gesprek op waarbij interviewer Marcia Luyten niet in staat was helder te krijgen wat de visie van Thijs is, en waarom die ertoe doet.
Lag dat aan Marcia Luyten? Het lijkt er niet op. Vooralsnog moeten we er rekening mee houden dat Thijs alleen maar doet alsof hij een visie heeft. Thijs vertoont in dat opzicht belangrijke gelijkenissen met die andere goedgebekte schrijver over Europa: Thierry Baudet van het boek De aanval op de natiestaat. Hoewel de meningen van Thierry en Thijs sterk verschillen, zijn de overeenkomsten opvallend. Zij verkopen allebei geen visie, ze verkopen zichzelf.
Thierry promoveerde op een boek waarin hij de elite van allerlei zaken beschuldigt, maar nergens wordt duidelijk wie hij met de elite bedoelt. Thijs is net als Thierry vaag over de kern van zijn argument. Thijs stelt dat de natiestaat is verbrokkeld, Nederland zou in verval zijn, er is geen ziel meer en de natie is een fenomeen uit het verleden. Op die stellingen wordt een boek gebaseerd van ruim 200 pagina’s. De vraag blijft: waaruit blijkt dat de natiestaat niet meer van deze tijd is?
Tientallen pagina’s over Verlichting en Romantiek kunnen niet verhullen dat Thijs nergens aannemelijk maakt dat Nederland aan het afbrokkelen is. Volgens Thijs is een natie ‘een door mensen gemaakt idee’ (p.143). In die betekenis is de natie juist springlevend, al is het maar voor een aanzienlijk deel van de bevolking die weinig of niets van Europa moet hebben. Thijs zegt ook nog dat ‘natie’ een religieus begrip is. Als dat zo is, vertelt hij in zijn boek dus alleen dat hij deze religie niet aanhangt. Maar dat bewijst verder helemaal niets.
Thierry en Thijs hadden ook bij Unilever kunnen werken: ze geven het publiek wat het vraagt. Thierry zegt dat Europa een groot complot is, terwijl daar veel vraagtekens bij te zetten zijn. Daar trekt hij zich niets van aan, want hij weet dat er een publiek is wat op een eurokritische boodschap zit te wachten. Thijs doet dat ook: veel mensen storen zich aan alle aandacht voor Thierry Baudet en verlangen naar een tegengeluid. Dat is precies wat Thijs hen geeft.
Thierry en Thijs hebben allebei kritiek op Europa, maar maken nergens helder wat hun oplossingen zijn of hoe die in de dagelijkse politiek bereikt zouden kunnen worden. Bij Thierry is er nog wel een oplossingsrichting, maar op voorhand is al duidelijk dat die oplossing er nooit zal komen. Thijs kondigt alleen oplossingen aan op de achterflap, en zwijgt vervolgens in alle talen. Het komt goed uit om problemen rond Europa niet op te lossen, want anders komen er geen vervolgoptredens. Beide heren hebben er alle belang bij deze discussies zo lang mogelijk te rekken.
Waarom kiezen Thierry en Thijs eigenlijk voor Europa als onderwerp? De reden ligt voor de hand: als je iets over Europa schrijft, weet je zeker dat het merendeel van je lezers daar volstrekt niets vanaf weet, en het dus voor criticasters een enorme uitdaging is om kritiek te leveren, zeker als je je hult in abstracte vaagheden. Zo hebben Thierry en Thijs voor zichzelf een comfortabele positie gecreëerd die steeds weer nieuwe aandacht zal genereren. Ze beginnen deze week alvast met gezamenlijk optreden in De Balie.
Chris Aalberts is auteur van: Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
