Hij is de grootste rebel in de Tweede Kamer. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt (39) trekt ten strijde tegen graaiende pensioenfondsen, zet zich met gevaar voor eigen leven in voor de geloofsvrijheid van christenen en tart zijn eigen collega’s met radicale wetsvoorstellen. “Mijn werk is niet zonder risico’s”, zegt hij in het Grote Weekendinterview.
U stoort zich aan de hypes in Den Haag. Volksvertegenwoordigers moeten hun werk weer gaan doen.
“Ik merk vaak dat er voor de gemakkelijke onderwerpen wordt gekozen. In Nederland is wetsbehandeling steeds minder belangrijk. We maken ons drukker over spoeddebatjes dan over formele wetgeving. Dat loopt spaak in Nederland.”
Oh ja?
“Ja, wetten worden op hoofdlijnen behandeld, maar elke incident wordt op details uitgewerkt. Terwijl dat andersom zou moeten zijn, want the devil is in the detail. Zo’n resolutiewet voor banken bijvoorbeeld.”
“Als je daar artikel voor artikel door was gegaan, had je kunnen zien dat ingrijpen op holdingniveau wettelijk niet mogelijk was, en dat was wat de Nederlandse bank graag had gewild. Een klein detail kost je een paar miljard. Ja, dan neem je je zelf niet erg serieus als parlement.”
Niemand interesseert het. Te ingewikkeld.
“Ik mis diepgravende journalistiek. Grote achtergrondartikelen over gevolgen van wet-en regelgeving. Vaak is er pas aandacht als er iets mis is. Als politicus kun je alleen maar scoren als je misstanden aanpakt. Je scoort niet als je iets voorkomt.”
Angst en walging in Den Haag.
“Als je niet heel scherp je idealen voor ogen houdt hier, verlies je jezelf in Kamervragen voor de krant van zaterdag. Dan ben je niet met de lange termijn van Nederland bezig. Dat zie ik veel te veel mensen doen. Een parlementariër zit gemiddeld 5 jaar in de Kamer en die moet dan zijn zaken binnenhalen.”
Droog: “Als je niets hebt laten zien, kom je niet meer op de lijst hoor.”
U bent lastig, het CDA plaatste u niet op de kieslijst.
“Dat vond ik heel vervelend. Ik baalde heel erg.”
Wat ging er nou mis?
“Eén van de dingen die belangrijk wordt gevonden is loyaliteit naar de partij. Voor heel veel mensen is kritisch zijn en loyaal zijn iets waar spanning in zit. Daar zit voor mij geen spanning. Dat heeft ermee te maken hoe wij onze parlementariërs selecteren. Ik ben gekozen door voorkeursstemmen. Dat maakt mijn leven een heel stuk makkelijker kan ik je verzekeren. Ik ben behoorlijk onafhankelijk.”
Lekker hé, oppositie voeren.
“Tegen het CDA bestuur zei ik tien jaar geleden al: ‘Ik denk dat het leuk is om oppositie te voeren’.
Hun reactie was: ‘Je weet niet wat je zegt.’
Maar het partijbestuur zegt nu tegen mij: ‘Pieter, je had absoluut gelijk. Je bent meer op je plek als oppositie-lid.'”
U gaat lekker te keer. Tegen pensioenfondsen die geen openbaarheid willen geven, tegen pedofielen, tegen mensenrechtenschendingen in Oekraïne. Niet helemaal CDA-stijl.
“Daar gááááán we weer”, lacht hij. “Ik denk dat je duidelijk kan zijn zonder te schreeuwen. Van de helderheid die de PVV biedt kan de Kamer nog veel leren. Hun houding is: we hebben een standpunt, wij hebben geen behoefte om bruggetjes te slaan. Kom maar onze kant op. In dat opzicht heb ik ook veel respect voor de Partij voor de Dieren.”
“Ik vind het knap dat de Partij voor de Dieren steeds weer het paaltje een paar millimeter weet te verplaatsten. Dan zoeken ze uit dat Europese landbouwgelden zijn uitgegeven aan subsidie voor stierenvechten. Dan dienen ze een motie in die de Nederlandse regering verbiedt in te stemmen met uitgaven van landouwgelden aan stierenvechten. Je bant stierenvechten er niet mee uit, maar verwezenlijkt wel een stukje van je idealen.”
Uw motie over onderzoek naar onderzoek van pensioenfondsen haalde het deze week niet.
“Nee, door PvdA en D66. Die waren eerst voor.”
Waarom nu niet?
“Zoveel moties halen het niet. Dat is het lot van een oppositiepartij. Als de minister het niet wil, dan luisteren de regeringspartijen altijd heel erg goed.”
U speelt soms lekker vals op de man. Op Twitter laat u weten dat Henk Krol in het restaurantgebouw vooraan bij de tv wil staan als de Paus vanaf het balkon praat.
“Welja, dat is grappig om te zien, dat hij Ton Elias (een VVD-Kamerlid) aan de kant duwt en zegt: ‘Ik zie niks.'”
Vette lach: “Maar ik twitter lang niet alles. Je moet altijd goed kijken: beschadig ik niemand als ik dat doe.”
Achter in het restaurant loopt PvdA-kamerlid Marit Maij met een medewerker voorbij. De verse PvdA-parlementariër grinnikt. “Heb je het nu al weer over beschaving?”
Omtzigt: “Beschaving? ”
Maij wijst naar de televisie, waar de nieuwe president van China deemoedig een applaus in ontvangst neemt. “Kijk”, zegt ze, “daar is de nieuwe leider van de nieuwe beschaving.”
Omtzigt: “Ja, dat weten jullie véél beter dan ik.”
Maij: “Je bent al 100 jaar woordvoerder Buitenland en je weet niet eens dat hoe de president van China heet?”, sart ze.
Omtzigt: “Ik herken hem nog niet helemaal.”
Maij, wijzend naar het scherm: “Hij heeft zwart haar!”
Omtzigt: “Ja, die nieuwe man in Venezuela kan ik ook niet noemen en ik ben ook vergeten om een condoleancebericht te sturen naar aanleiding van het overlijden van president Chavez. Maar Han ten Broeke (VVD) heeft dat gelukkig al gedaan.”
U speelt op leuke manier de populistische kaart. U praat over pensioenfondsen die teveel in rekening brengen. U wilt een onderzoek naar de greep uit de pensioenkas in de jaren negentig.
“De achterban zegt: ‘hè, hè eindelijk iemand die praat over zaken die ook mijn problemen zijn.’
Als je iets doet op gepassioneerde wijze, vinden de kiezers het al heel wat. Het electoraat denkt dat je alles op een cynische manier doet, omdat je zelf wilt scoren. Ik heb een diepe overtuiging waarom ik het doe. Toen ik hier in 2006, ver voor de crisis hè, zei dat Europa niet over onze pensioen mocht gaan, stonden Aart-Jan (De Geus, de minister) en Piet Hein (Donner, ook minister) bij mij op de Kamer. Hoe we dat konden oplossen?”
Het CDA was altijd braaf in dit dossier.
“Ik heb wel een paar gevechten moeten leveren. Vergeet niet: het is hele pot met geld. 900 miljard! De rest van Europa weet wat hier op de plank ligt, dat is meer dan het hele ESM bij elkaar. Als je eenmaal je competentie aan Brussel geeft, ben je het kwijt hè. Dat gaan we dus echt niet doen!”
Andere tone of voice dit. Of nu pas tot dit inzicht gekomen?
“Het debat wordt in Nederland veel te vlak gevoerd. Soms moet je zaken boven tafel willen hebben. Ze zijn he-le-maal gek van mij geworden, omdat ik die 20.000 geheime documenten van de Europese Unie wil inzien. Ik wil als parlementariër kunnen weten waarop ik ja zeg! Ik wil het weten.”
Buma wordt gek van u, neem ik aan.
“Nee, die vindt het geweldig.”
Moet hij er ook niet harder in?
“Ik heb een andere aard dan Buma. Wat meer Zuid-Europees temperament. Die Sturm Und Drang zit er bij mij wat meer in dan bij Buma. Dat is de aard van het beestje. In depolitieke geschiedenis is het vaak zo geweest dat de partijleider deals moet kunnen maken met andere partijen, en dat het helemaal niet erg is dat er een kamerlid scherper aan de wind vaart. Ik zeg tegen hem: ‘Je moet gewoon zeggen dat ik het gedaan heb.'”
U begint activistische trekjes te vertonen, zeker met uw reizen naar Oekraïne en Turkije, waarbij u zich inzet voor gevangen en de vrijheid van godsdienst.
“Ik ben tenminste door drie geheime diensten gevolgd, en dat is ook een reden waarom mensen soms niet lastig zijn. De Turkse geheime dienst zit nog steeds achter me aan. Ik heb met mijn echtgenote (Omtzigt is getrouwd met een Syrisch-orthodoxe (christelijke) vrouw uit Turkije, red.) afgesproken wat ik wel en niet doe. Kijk, maar even naar de zaken waarmee ik me bezig hou. Magnitsky in Rusland, Demmink, undercover naar Pakistan om daar familie van christenen te bezoeken die ter dood veroordeeld zijn. Daar worden andere landen niet blij van. En van Joris Demmink wordt de Nederlandse politieke klasse niet blij!”
Demmink is toch geen eenduidige zaak? (Joris Demmink was een topambtenaar bij justitie die ervan wordt beschuldigd minderjarige jongens te hebben misbruikt in Turkije, red.).
Fel: “Het is heel eenduidig. De Nederlandse ambassadeur in Washington beweert dat er grondig onderzoek gedaan is. Nou, ondanks meerdere aangiften is er nooit een openbaar onderzoek gestart waarbij mensen bijvoorbeeld onder ede gehoord konden worden.”
Sommige beweren zelfs dat Demmink is gechanteerd door de Turkse overheid om een crimineel op te sluiten op basis van valsverkregen verklaringen. Maar het OM zag geen aanleiding om Demmink vervolgen. Zijn deze menen niet doorgeslagen in hun complotdenken?
“Er zijn er zoveel doorgeslagen dat je je moet afvragen, waarom ze zijn doorgeslagen! Omdat…nou ik ga daar niks over zeggen. Het werk dat ik doe is niet zo onschuldig als het lijkt. De rechter spreekt zich er binnenkort over uit.”
Waarom ‘minder onschuldig’?
“Goed, dit kun je vermelden. We zijn op onze huwelijksreis naar Turkije door twee agenten geschaduwd. Die bij elk gesprek meewilden bij elke bisschop die we wilden spreken.”
Hoe weet u dat?
“Als je rondreist door het uitgestreken Anatolië, weet daar iedereen wie in de geheime dienst zit. Die mensen rijden gewoon met je mee.”
En die zeggen: ‘Hallo, daar zijn we weer?’
“Ja hoor. Ze hebben zich netjes voorgesteld, want ze wilden aanwezig zijn bij de gesprekken die ik wilde voeren, bijvoorbeeld in kloosters..”
Dat is toch krankzinnig?
“Welkom in deze wereld. Het is niet voor niks dat ik undercover naar Pakistan ben gegaan.”
Stilte.
“Het is niet leuk om naar de Oekraïne te moeten reizen, daar bij Lutchenko (een gevangen gezette ex minister) op bezoek te gaan, en daar meneer Vlasenko tegen te komen die zich voor hem en Tymoshenko, de gevangen gezette ex-premier, inzet en te zien dat hij twee weken later op zeer dubieuze gronden uit het parlement gezet wordt.”
Dan start hij geëmotioneerd een monologue intérieur:
“Het maakt het voor mij makkelijker om er moet een gestrekt been in te gaan, richting de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken. Omdat ik precies weet wat daar gebeurt. Omdat ik daar tot ‘s nachts twee uur mensen ontvang, omdat ik weet dat er dan even niemand kijkt wat ik aan het doen ben. Want, ik weet dat er dag en nacht op mij gelet wordt.”
Nu alsof hij tegen zichzelf praat: “Ja, dan vind ik het heerlijk dat ik ‘s ochtends om acht uur een gesprek met de parlementaire commissie van Buitenlandse Zaken heb en kan zeggen: ‘Jullie zijn een stelletje watjes, want je laat gewoon je collega’s eruit gooien, omdat ze toevallig in de oppositie zitten. En dat betekent dat jullie de volgende keer aan de beurt zijn als jullie in de oppositie zitten, want zo bouw je geen rechtstaat op!’ Nou, dat kwam daar redelijk hard aan.”
Hoe reageerden ze?
“Het gevolg van mijn boutade was een grote griepepidemie in Kiev en dat twee van de drie ministers, waarmee ik had afgsproken, het uur erop meteen afzegden. Maar goed, die minister van Buitenlandse Zaken van de Oekraïne is hier gewoon en dan vertel ik het hem. Dat doen we dus zo niet. De ambassadeur heeft het verhaal nog een keer aangehoord en had geen enkel verweer. ”
Haalt adem, voor een laatste uithaal.
“Jongen, in de Raad van Europa kom ik ook omkoping tegen. Op een vrij gênante manier. Op een moment dat je dat ziet, op het moment dat je mensen ontmoet die jarenlang onterecht in gevangenissen zitten in landen die door en door corrupt zijn, en om nog maar niet te spreken over massamoorden die ontkend worden, nou dan hoef je mij geen motivatie meer te bieden om er heel hard in te gaan.”
