Het patenteren van medicijnen is een groot ethisch vraagstuk. Is het wel verantwoord dat een farmaceutisch bedrijf het alleenrecht krijgt over een medicijn dat levens kan redden? Daar is de hoogste rechtbank in India in ieder geval nogal sceptisch over. Zij hebben geweigerd om de Zwitserse farmaceut Novartis een patent te verstreken op het kankermedicijn Glivec. Het middel wordt gebruikt tegen leukemie en maagkanker. Dit betekent dat Indiase producenten kopieën van het middel mogen produceren.
Dat moet natuurlijk zijn: Glivec is volgens de rechtbank geen volledig nieuw medicijn, maar een aanpassing op een al bestaand geneesmiddel. Voor dergelijke medicijnen verstrekt India geen patenten. Novartis beweert echter dat er voor een oudere vorm van Glivec ook geen patent is verstrekt. Het middel was voor Novartis het best verkopende product wereldwijd in 2012. Het had een jaaromzet van 3,6 miljard euro.
De Indiase overheid vindt het van belang dat dure medicijnen beter beschikbaar zijn voor de arme bevolking. Dit doen ze door minder patenten te verstreken en deze patentloze, generieke, middelen goedkoop in de markt te zetten. Ook is India een grote exporteur van goedkope, merkloze medicijnen. De kosten van het Glivec medicijn zouden met patent kunnen oplopen tot zo’n 1700 euro per maand. Terwijl deze kosten zonder patent beperkt zouden kunnen blijven tot 115 euro per maand.
De farmaceutische industrie vecht al jaren tegen het beleid van India. Zij willen namelijk toegang tot de grote Indiase markt en ze maken zich zorgen over hun verkoop elders in de wereld. Ook zeggen de bedrijven te weinig te verdienen en kunnen ze minder onderzoek doen naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Een woordvoerder van Novartis laat weten ‘zeker voorzichtiger te worden met onderzoek en innovatie in India. Totdat het klimaat verandert, zullen er zeker geen investeringen plaatsvinden.’ Bovendien zeggen de farmaceuten dat ze programma’s hebben lopen om aan de armste gratis medicijnen te verstrekken.
De strijdt rond het patenteren van medicijnen speelde in 2007 ook Brazilië. Toen hief de Braziliaanse overheid het patent van een belangrijk aidsmedicijn op. De Amerikaanse fabrikant Merck, Sharp & Dohme had een monopolie op de productie van de aidsremmer Efavirenz. De overheid stelde dat: ‘zoals de honger niet het gevolg is van een gebrek aan voedsel maar aan inkomen, zo zijn er ziekten die niet voorbestaan door het gebrek aan medicijnen maar door het gebrek aan geld om ze te kunnen kopen.’ Brazilië is toen overgestapt op een goedkoper generiek medicijn uit India, en bespaart daarmee op jaarbasis zo’n 30 miljoen dollar.
