Het is 2013. Plaatsen waar ooit goed lopende onafhankelijke platenzaken zaten, zitten nu hippe koffiehoekjes waar zwart vocht met sjieke namen wordt verkocht of schoenwinkels met vrijwel hetzelfde aanbod als al die andere schoenwinkels. De platenwinkel, ooit het bloeiende muzikale centrum van een stad, is een uitstervend ras, bedreigt door webwinkels, iTunes, Spotify en de gratis (illegale) download.
Reden voor een klein groepje Amerikanen om in 2007 de eerste Record Store Day te organiseren, de overlevende independent stores een dag in het jaar in het zonnetje zetten en verloren klanten met gelimiteerde releases terug naar de winkel lokken. Het bleek een succes, en heeft het fenomeen zich door Amerika en over de gehele wereld verspreid. Met dit jaar de vierde Nederlandse editie, wederom groter opgezet dan de voorgaande jaren.
Iets wat ook Aldo Perotti van Konkurrent (distributeur van onder andere Subpop, Secretly Canadian, Rough Trade en andere onafhankelijke labels in de BeNeLux) opvalt. “Ieder jaar komen er weer meer releases bij speciaal voor Record Store Day, en steeds meer labels doen er aan mee”, vertelt hij in een lang telefoongesprek dat meer zijsporen dan hoofdweg bewandelt. Record Store Day is voor hem vooral een dag om de nog bestaande platenzaken centraal te zetten.
Een leuk feestje, zoals hij het noemt. Maar om als zaak overeind te blijven, moet je als verkoper je niet alleen daarop richten, geeft hij aan. Volgens Perotti moet je eigenlijk met enige regelmaat speciale aanbiedingen en unieke publicaties hebben en uiteraard bij de tijd blijven met je aanbod. Maar ook sfeer en een kop koffie zijn volgens hem van wezenlijk belang om klanten blijvend te binden.
Als voorbeeld noemt hij Mono in Glasgow. Hier worden café, bar, restaurant, podium en muziekwinkel in een gebouw gecombineerd in een gebouw. En terwijl je rustig je koffie zit te drinken of je lunch op eet, hoor je de muziek die wordt geselecteerd door de ingebouwde platenzaak, Monorail. Die sfeer is belangrijk naast een overzichtelijk en bijtijds assortiment.
Overigens ontkent Perotti dat het een aflopende zaak is met de plaatverkoop; “Met Konkurrent draaien wij tot nu toe elk jaar nog meer omzet. Vooral ook het vinyl komt weer meer in trek, zowel met nieuwe release als in onze backcatalogue. Uiteraard hebben wij ook mindere jaren, maar die worden nog steeds afgewisseld met piekjaren, afhankelijk van het succes van de platen in dat jaar.”
Sterker, Konkurrent heeft vorig jaar haar eigen webwinkel geopend. Geen concurrentie voor de nog bestaande platenzaken, zo benadrukt Aldo Perotti. “Onze prijzen zijn gelijk aan die in de winkels, maar het gaat om het klein beetje extra service. Wij bieden zoveel aan dat geen enkele winkel dat allemaal in de winkel kan hebben staan. Daarvoor kun je nu ook bij ons in de webwinkel terecht.”
Hij noemt als voorbeeld de 7″ boxen van Numero Group, vrij prijzige boxen die de meeste zaken niet zomaar inkopen, niet wetende of ze deze überhaupt kwijtraken. Die zouden ze dus eerst niet kunnen verkopen, maar nu worden deze in de webshop wel gekocht. Of voor mensen bij wie de fysieke zaak niet meer om de hoek ligt, maar een uur reizen verder in het land. Dan is de webwinkel een uitkomst, maar een lokale winkel blijft ideaal, met een betrokken en bevlogen verkoper die al weet wat je moet hebben voor je binnenstapt. En Record Store Day helpt deze weer een beetje op de kaart te zetten.
Zowel Bart Wismans van Suburban Records als Fedor Elfers van distributeur en groothandel Bertus bevestigen dit beeld. Volgens Elfers is Record Store Day van groot belang. “Het is de manier om de consument te laten zien dat er nog steeds fysiek product wordt verkocht en dat de platenwinkel geen uitgestorven ras is.”
Iets wat zijn effect sorteert volgens. “We constateren zeker nieuwe aanwas en dan met name bij de twintigers. Dit danken we vooral aan vinyl wat nu weer enorm in de lift zit en juist bij die generatie (van twintigers) die het aan het ontdekken is.” Ook Bart Wismans ziet die aanhoudende aandacht voor het fysieke product. Daar waar Konkurrent een webwinkel opende, besloot Suburban juist om een eigen platenwinkel te openen in Haarlem. “We zitten niet in een winkelgebied, dus onze klanten moeten ons echt opzoeken. Dat gebeurd gelukkig nog altijd.” En ook hij ziet daar in ook een beetje het effect van Record Store Day.
“Uiteraard komen de ‘vaste’ bezoekers juist op die dag en masse naar de platenzaken. Echter, in het kielzog van deze klanten komen altijd nieuwe geïnteresseerden naar de platenzaak. Niet alleen om een van de instores te bekijken, maar ook om te kijken wat er allemaal te vinden is in de platenzaak. Deze nieuwe aanwas zien we later ook weer terugkomen in de zaak.”
Maar niet alleen Record Store Day kan de platenzaak redden. Zo stelt Elfers dat “het ook van groot belang is dat ze op de winkelvloer dingen organiseren. Bijvoorbeeld instore optreden van bandjes, signeersessies en ‘give away’ acties in samenwerking met hun eigen website.” De platenverkoper, hoe charismatisch dan ook, dient met de tijd mee te gaan om klanten te binden. Maar uiteraard is de platenpusher zelf hier bij onmisbaar. Want, zoals Wismans het stelt, “Het enthousiasme en het uitstralen van je liefde voor muziek is ook iets wat afstraalt op je bezoekers. Kun je als platenzaak heel geanimeerd vertellen over die nieuwe plaat van Gingerpig, dan zal je die plaat ook eerder verkopen.”
En daarbij is een pot dampende koffie uiteraard onmisbaar, want die geeft de samensteller van iTunes je (nog) niet.
* Noot: Suburban Records pakt samen met de vier (!)** andere platenzaken die Haarlem nog kent én Patronaat groots uit. Over de dag staan een goede twintig artiesten in de winkels en wordt record store day afgesloten met het Kliko Festival in Het Patronaat. Mocht je niet gebonden zijn aan een lokale platenpusher, dan is dit wellicht de dag om de Haarlemse binnenstad rond te fietsen. Ondergetekende gaat echter gewoon naar Sounds {insert link www.soundstilburg.nl } in Tilburg, waar John Baizley, Nate Hall {insert link: http://tjeerdvanerve.wordpress.com/2012/04/29/nate-hall-a-great-river/ } en traumahelikopter herrie komen maken en het de rest van het weekend Roodbaard, euhhh, Roadburn is.
**PARADIJS, vijf onafhankelijke platenzaken in een stad!
