Vorige week lunchte Geert Wilders met Marine le Pen, de leidster van het Franse Front National. Wilders heeft haar uitgenodigd om naar Nederland te komen en wil met andere eurosceptische partijen gaan samenwerken in het Europees Parlement. Naast het Front National zou het om het Vlaams Belang gaan. Wilders doet nu net alsof hij de eerste euroscepticus is die op het idee komt te gaan samenwerken. Die samenwerking was er allang, maar die is versnipperd. Hoe zou Wilders het wel aan moeten pakken?
De PVV won in 2009 de verkiezingen voor het Europees Parlement. Sinds die tijd is nog maar nauwelijks iets van de Europese fractie vernomen. De kritiek van de PVV leeft bij veel burgers en daarom is het goed dat de PVV in Brussel en Straatsburg aanwezig is. Maar niemand koopt er iets voor: beleidsmatig is Wilders compleet irrelevant. Interviews met Europarlementariërs bevestigden dat onlangs nog.
Om beleidsmatig verschil te maken in Brussel moeten de ‘nationale’ Europarlementariërs in ‘grensoverschrijdende’ fracties plaatsnemen. Er zijn Europese christendemocraten, Europese sociaaldemocraten en Europese liberalen. In het eurosceptische kamp is er echter nooit een grote eurosceptische fractie ontstaan, terwijl veel burgers dat wel lijken te willen. Het Wilders-idee om met Le Pen en het Vlaams Belang samen te werken lost dat niet op. Er ontstaat dan een derde eurosceptische fractie in het Europees Parlement.
Een potentiële PVV-partner lijkt de UK Independence Party die wil dat Groot-Brittannië uit de Europese Unie stapt. De UKIP zit sinds 2009 in de fractie Europe of Freedom and Democracy. Daarvoor zat de UKIP in de fractie Independence/Democracy en van 1999 tot 2004 in Europe of Democracies and Diversities. Elke vijf jaar een nieuwe fractie dus. Daarnaast bestaat momenteel de fractie European Conservatives and Reformists, met daarin onder andere de Britse conservatieven, die ook eurosceptisch zijn.
Daarnaast zijn er ook nog eurosceptische Europarlementariërs die tot geen enkele fractie behoren, zoals die van de PVV, het Vlaams Belang en het Front National. Wilders noemt nu een mogelijke samenwerking tussen de PVV en de Vlaamse en Franse collega’s, maar dat zorgt slechts voor een derde eurosceptische fractie naast de bestaande twee. Met de huidige zetelaantallen zal dat een mini-fractie zijn. Wilders zal dus meer moeten doen om een belangrijk eurokritisch geluid in Brussel te laten horen.
Waarom is er niet een eurosceptische fractie in Brussel zoals ook de liberalen die hebben? De meeste eurosceptische partijen zijn gepositioneerd aan de rechterkant van het politieke spectrum en zijn allen tegen meer Europese integratie. Dat ze op andere thema’s wel verschillen hoeft geen probleem te zijn: dit zijn immers thema’s waarvan ze vinden dat Europa zich er niet mee bezig moet houden. Eurosceptische Europarlementariërs kunnen om zeer diverse redenen eensgezind tegen allerlei Europese voorstellen stemmen.
Hoe erg is onderlinge diversiteit voor een Europese fractie? Een goed voorbeeld is dat D66 en de VVD beide in de liberale ALDE-fractie zitten, terwijl D66 zich profileert als uitgesproken pro-Europees en de VVD niet. Bij de Eurosceptici bestaat er soortgelijke verwarring. De ChristenUnie en SGP hadden in 2009 een gezamenlijk verkiezingsprogramma, maar zitten nu in twee verschillende fracties.
Verdeeldheid bestaat overal. De vraag is of politieke doelen gelijk zijn. De politieke doelen van eurosceptische partijen gaan in de richting van minder Europa en meer nationale soevereiniteit. Stemmers op deze partijen hebben er recht op dat dit geluid een volwaardige rol kan spelen in het Europees Parlement. Dat kan het beste als partijen samenwerken. Anders weet je zeker dat alle andere partijen – die meestal positief zijn over Europa – het beleid bepalen. Dan blijft het bij roepen, zoals de PVV in het Europees Parlement de afgelopen jaren heeft mogen ervaren.
Wilders zou naar een brede fractie moeten streven waarvan alle eurosceptische Europarlementariërs lid zijn. Europese samenwerking zou juist voor hen een fluitje van een cent moeten zijn. Hun hoofdthema is minder Europa en bij dat doel kunnen ze samenwerken. Deze partijen koesteren de eigenheid van de lidstaten en dus hoeven ze zich onderling op andere thema’s niet aan elkaar aan te passen. Eurosceptici zouden de eerste fractie in het Europees Parlement vormen die herkenbaar is voor gewone burgers.
Chris Aalberts is auteur van Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
