Voelt u al iets na het bekijken van bovenstaand plaatje? Volgens onderzoekers van de UvA wordt u er heel politiek betrokken van.
U voelt niets? Hoe zou dat nou komen?
De laatste jaren zijn er steeds meer sociale media-goeroe’s die iedereen wijsmaken dat politici online de interactie met burgers moeten zoeken. Dit zou effectief zijn om burgers politiek betrokkener te maken, beleid te verbeteren en meer draagvlak te creëren. Al deze pleitbezorgers hebben geen enkel bewijs voor hun stellingen maar daar wordt ook nauwelijks naar gevraagd. De wetenschap loopt altijd jaren achter op de praktijk en vormde dus lange tijd geen bedreiging.
Dat zou kunnen veranderen. Onderzoekers richten zich steeds vaker op interactieve communicatie en de effecten daarvan op burgers. Maar in plaats van praktische inzichten kritisch te evalueren, lopen wetenschappers achter de pleitbezorgers aan. We zien dit in een recent artikel van onderzoekers Kruikemeier, Van Noort, Vliegenthart en De Vreese van de Universiteit van Amsterdam. Hun onderzoek laat zien dat de onzin die door pleitbezorgers wordt verspreid zich nu ook uitstrekt tot de wetenschap.
Kruikemeier et al. onderzoeken de impact van personalisering en interactieve online communicatie op politieke betrokkenheid. Zij doen twee experimenten, waarvan ik hier alleen het tweede – meest realistische – experiment weergeef. 262 studenten bekeken de D66-website, waarna zij werden ondervraagd over de mogelijkheid om met politici in contact te komen, of zij zich na het bezoek meer betrokken voelen bij de politiek, of ze meer interesse in politiek krijgen en of ze de website nogmaals willen bezoeken.
Er werden vier verschillende websites gemaakt. Om personalisering te meten kwam aan de bovenkant van de website een foto van Alexander Pechtold te staan. Als er geen personalisering is, staat er een landschapsfoto. Om interactiviteit te meten stonden er aan de rechterkant van de website buttons om lid te worden, te doneren en je te abonneren op een nieuwsbrief. Als er geen interactiviteit is, staat hier algemene informatie.
Als burgers een foto van Pechtold zien scoren zij vrijwel altijd hoger op politieke betrokkenheid dan als ze een landschap zien. Als burgers interactieve buttons zien raken zij vrijwel altijd meer politiek betrokken dan als ze die buttons niet zien. Burgers raken het meest betrokken bij de combinatie van een foto van Alexander Pechtold met interactieve buttons. Zie hier het bewijs waar pleitbezorgers op hoopten: interactieve communicatie van individuele politici werkt! De foto boven dit artikel is geen grap.
Tot zover de onderzoekers. Bij nadere beschouwing zegt dit resultaat namelijk niets. Laten we kijken bij welke variabele zich het grootste effect voordoet. Dit is de variabele ‘contact’: studenten moeten hierbij hun mening geven over stellingen als ‘politici nodigen burgers uit tot conversatie’ en ‘politici laten zien dat ze open staan voor de ideeën van burgers’. Studenten vinden dat een website met interactieve buttons (‘word lid!’) hoger scoort op deze stellingen dan de website zonder deze buttons.
Dit experiment werd gedaan met studenten Communicatiewetenschap. Dit zijn studenten die veel weten over communicatiemiddelen. Zij kennen de verhalen van pleitbezorgers dat online interactie goed is. Deze studenten krijgen de opdracht een website te evalueren. Dat heeft niets te maken met een gewoon websitebezoek. Ze zullen meer dan normaal over de site nadenken en daarbij hun bestaande kennis inzetten: ze beantwoorden in lijn met de informatie die er in het publieke domein beschikbaar is, maar die volstrekt niet is bewezen.
Studenten oordelen in deze situatie over de hele linie positiever over interactieve websites dan over andere sites. Interactieve communicatie scoort echter vooral goed bij algemene vragen en niet bij vragen die betrekking hebben op de houdingen van de studenten zelf. Met andere woorden: algemene stellingen over interactiviteit worden op grond van algemene kennis onderschreven, maar als studenten over zichzelf oordelen en niet ‘in het algemeen’, zijn ze meteen veel minder positief over diezelfde interactieve websites. Het verschil is dan nog maar klein.
Rara hoe kan dat? U voelt immers niets bij de foto boven dit artikel, ik voel niks, de UvA-onderzoekers voelen niks en de sociale media-goeroe’s ook niet. Niemand raakt politiek betrokkener door een enkele foto of drie buttons op een website. Iedereen weet het, en toch vormt dit onderzoek vanaf nu de wetenschappelijke onderbouwing waar sociale media-goeroe’s zo lang op hoopten.
Chris Aalberts is auteur van Veel gekwetter, weinig wol over de inzet van sociale media door overheid, politiek en burgers. Beeld: bewerkte foto van Pepijn Leupen.
