“Ongetwijfeld bestonden eerzame officieren binnen geheime dienst ‘SMERSH’, maar helaas was de organisatie waarvoor ze werkten even crimineel als de SS”, schreef de Russische oppositie-politicus Leonid Gozman onlangs in Echo Moskvy. “De naam SMERSH behoort tot dezelfde categorie als SS, NKVD en Gestapo, en zou horror en walging moeten oproepen, in plaats van deel uitmaken van een patriottische film.”
Gozman reageerde hiermee op een nieuwe TV-serie die agenten van SMERSH – de Russische afkorting voor ‘dood aan spionnen’ – portretteert als de helden zonder wie Hitler niet verslagen zou zijn. De contraspionage-dienst viel rechtstreeks onder het gezag van Stalin en bestreed niet alleen spionnen maar – vooral – ook de burgerbevolking.
Kritiek uiten op Stalin is nog niet zo link als tijdens de heerschappij van deze ‘rode tsaar’ zelf, maar toch kreeg Gozman felle kritiek te verduren. Met zijn opmerking zou hij “het imago van de Russische militaire geschiedenis besmeuren”. Zowel voor communisten als nationalisten is Stalin immers de grote held, dus behoort deze massamoordenaar tot een der Ruslands heilige huisjes.
Volgens Gozman past de ophemeling van SMERSH in het nationalistische beleid van president Poetin en zijn strijd tegen de oppositie. Gozman noemt de kritiek ‘belachelijk amusant’ en hoopt zeer dat hij aangeklaagd wordt, want zo’n rechtszaak zou indirect een proces tegen Stalin zelf opleveren. Al in 2009 werd bijna een wet aangenomen die kritiek op de geallieerden van WOII verbood, iets dat nu opnieuw dreigt.
“Niet alleen mij moeten ze dan aanpakken, ook grote namen als Alexander Solzhenitsyn dient men dan aan te klagen want zij deden ooit overeenkomstige uitspraken. Stalin was simpelweg net zo crimineel als Hitler, en zijn geheime diensten waren even walgelijk als die in Nazi-Duitsland. Pogingen mij de mond te snoeren zijn onderdeel van het politieke beleid om niet alleen het gedrag van mensen te beheersen, maar ook hun gedachten en uitingen.”
Helaas voor Gozman krijgt hij weinig bijval, behalve dan van historicus Nikita Petrov. Volgens hem maakte SMERSH duizenden onschuldige slachtoffers en is de vergelijking dus gerechtvaardigd: “Een wet die dergelijke uitspraken verbiedt is absurd en zal waarschijnlijk niet aangenomen worden. Zoiets kan slechts bedoeld zijn om de oppositie de mond te snoeren en vormt een flagrante schending van constitutionele normen.”
