12 oktober 1984, Brighton. De Conservatieve partij van Margaret Thatcher congresseert aan de Engelse zuidkust als midden in de nacht een IRA-bom afgaat in het hotel waar de top van de partij overnacht. Vijf mensen, waaronder kabinetsleden, komen om het leven, maar het doelwit Thatcher overleeft. Slechts een uur na de explosie geeft Thatcher een ad hoc interview aan de BBC, waarin ze – alsof er niets gebeurd was – aangeeft dat het congres gewoon doorgaat. Vervelend was wel dat enkele kabinetsleden hun kleding kwijt waren, dus er werd geregeld dat de Marks & Spencer al om 8 uur open ging, zodat men een nieuw pak kon aanpassen voor de volgende congresdag. Thatcher beklom het podium en zei dat ze geschokt was, maar vooral ook kalm en vastberaden om terrorisme het democratisch proces niet te laten vernietigen.
7 juli 2005, Londen. Moslimterroristen hebben tijdens het spitsuur drie metrostellen en een bus opgeblazen. 52 mensen zijn dood, ambulances razen door de straten, het openbaar vervoer ligt stil en toegang tot de stad vanaf de ringweg wordt afgesloten. Londen beleeft zijn eigen 9/11. Maar de terrassen zitten bomvol met Londenaren die niet naar huis kunnen. Tja, je kan die 30 kilometer gaan lopen, of je kan met je collega’s een pint pakken en wachten tot al het gedoe voorbij is. De volgende dag rijden de metro’s weer, en zijn ze zoals altijd stampvol.
30 juni 2007, Glasgow. Twee jihadisten rijden met een jeep volgeladen met explosieven in op de terminal van het vliegveld van Glasgow. Ze komen tot stilstand tegen een paaltje en er ontstaat een vlammenzee. Bagagemedewerker John Smeaton staat iets verderop niets vermoedend een peuk te roken als een van de hevig brandende terroristen op hem afkomt. In dit legendarische interview legt John uit wat er vervolgens gebeurde. Als rechtgeaarde Glaswegian vond John het maar niets dat deze onverlaat zíjn vliegveld in brand probeerde te steken. Hij reageerde dan ook gepast: hij sloeg hem op zijn bek, wachtte op de politie en stak een nieuwe peuk op.
22 mei 2013, Londen. Op klaarlichte dag wordt een soldaat door twee jihadisten gruwelijk vermoord. Om hun daad kracht bij te zetten laten ze zich filmen en pogen vervolgens suicide by cop te plegen. Ze willen de wereld geschokt doen staan en zijn daar aardig in geslaagd. Het is een hele nieuwe vorm van terrorisme, waar de Britten niet aan gewend zijn, maar Cameron spreekt de woorden: “Go about your life, live your life and show that terrorists can never win”. Met deze woorden weet hij zelfs zijn meest fervente tegenstanders achter hem te scharen. Want zo doen we dat in Groot-Brittannië, daar is iedereen het over eens.
Terroristen willen angst en polarisatie zaaien. Ze hopen dat er een reactie komt, zoals die er was in de Verenigde Staten, waar een enorme golf van patriottisme en emotie het land na 9/11 in een andere richting duwde. Maar in Groot-Brittannië werkt dit niet. Daar laat men zich niet uit de tent lokken, of het nou de elitaire Minister President is die op een haar na een moordaanslag overleeft, of de eenvoudige bagagemedewerker die tijdens zijn rookpauze geconfronteerd wordt met een brandende jihadist. Ook de aanslag van deze week zal in dit opzicht futiel blijken. Want in Groot-Brittannië gaan de verhalen van overlevers van aanslagen over hoe ze hun leven weer oppakten, hoe ze de terroristen niet hun zin wilden geven, door zich anders te gedragen of hun leven anders in te richten. De verhalen gaan niet over wraak op de daders of over een nieuw gevoel van patriottisme.
Het heeft dan ook weinig zin voor een terrorist om een Brit op te blazen. Natuurlijk, er is de pijn van het verlies, de emotie van het onrecht. Maar daarna halen Britten hun schouders op, lopen ze de kroeg in, bestellen ze een pint en herhalen ze de über-Britse lijfspreuk die sinds de Tweede Wereldoorlog Britten door tragedies helpt: Keep calm and carry on!
Maurits Hekking is politiek adviseur van wethouder Alexandra van Huffelen in Rotterdam van beroep, en anglofiel van overtuiging.
