De impliciete garantie aan grote banken dat de overheid faillissement door staatssteun zal voorkomen, maakt deze Too Big Too Fail-banken roekeloos, zo concludeert het CPB vandaag in de Risicorapportage Financiële Markten van 2013. Daarnaast verstoort de zekerheid van een helpende hand het ‘level playing field’ in de bankensector, en is er dus oneerlijke concurrentie met kleinere banken.
Het CPB trapt met deze conclusie een deur in die allang geopend was: de Nederlandse bankensector heeft niets weg van een écht vrije markt door de afwezigheid van ondernemersrisico. In maart schreef Jan van de Ven in zijn artikel voor TPO al:
Het echte probleem is evenwel dat bankiers er tot op heden in slagen de risico’s van hun activiteiten op de samenleving af te wentelen. Als er winst gemaakt wordt, wordt dat geld verdeeld onder bankiers en aandeelhouders. Verlies daarentegen komt – uiteindelijk – voor rekening van de samenleving.
TPO redacteur Mark Koster pleitte net als Jan van de Ven al voor een systeemverandering in de bankensector. Bonussen voor goed beleid zijn niet erg, als daar maar een straf voor slecht beleid tegenover staat:
Een bonus moet, kortom, altijd een malus kennen. Bankiers moeten niet gekort worden in hun bonus, maar afgerekend worden op verliezen.
Naast de prikkel om grote risico’s te nemen, geeft de zekerheid van staatssteun voor nog een groot voordeel aan grote banken, zo stelt het CPB: “Zonder de garanties zouden Nederlandse banken een aanzienlijk hogere prijs voor hun financiering betalen.” Dit is vrij gemakkelijk te verklaren. Wie geld aan een bank leent, wordt in de vorm van rente betaald voor het risico dat het betaalde bedrag nooit meer terugkomt. Omdat de grote banken altijd gered zullen worden door de overheid lopen financiers nauwelijks risico. Hierdoor betalen Nederlandse banken sinds de zekerheid van staatssteun aanzienlijk minder hoge rentes over hun financiering. Dit financieringsvoordeel (zie afbeelding) zorgt er volgens het CPB voor dat grote banken een concurrentievoordeel hebben op banken zonder de zekerheid van staatssteun, omdat zij noodgedwongen een hogere rente over hun financiering moeten betalen.
Staatssteun aan banken is slecht voor onze economie, concludeert het CPB dus. Hadden we SNS niet beter kunnen slachtofferen, als definitieve en laatste waarschuwing aan alle andere banken die met geld omgaan alsof het rechtstreeks uit de monopoly-doos is getoverd? Als het aan Mark Koster had gelegen, was SNS al lang omgevallen, schreef hij begin februari van dit jaar:
SNS had een Lehman-moment moeten worden. Een laatste waarschuwing moeten zijn aan alle opportunisten, beleggers en renteniers die niet werken, maar Dagobert Ducken met hun centen.