Hebt u onlangs die angstaanjagende kop in de Volkskrant gelezen? ‘Tweede correctie op eindexamens Nederlands is een farce’. Dat u het even weet: de onderwijzer vermorzelt weer de fundamenten van de kenniseconomie! De krant baseert zich mede op resultaten van een onderzoek dat Hans Kuhlemeier en Ed Kremers van het Cito uitvoerden. Dat onderzoek is al maanden oud. En de kwestie van de tweede corrector is al decennia omstreden.
Dat neemt niet weg dat er wat mij betreft een discussie mag ontstaan over het systeem. Een tweede corrector is in het leven geroepen om de eerste examinator te controleren. Wie zelf wel eens examens heeft gecorrigeerd, kent het knallen van de zweep. De omschrijvingen van het Cito zijn zeer nauwkeurig. Bij de meerkeuzevragen is puntjes smokkelen al helemaal niet mogelijk.
Een examen nakijken valt niet mee. Recent nog schreef een club van wijze heren en vrouwen een kritische brandbrief over het examen Nederlands. Ik citeer een bericht uit de Volkskrant van eerder deze maand over die brief: “Op het examen wordt een trucje getoetst en geen lees- en argumentatievaardigheid. ‘Dat vertel ik mijn leerlingen ook, schakel je kritische geest uit en kijk wat ze willen horen’, zegt docent en voorzitter van de beroepsvereniging Levende Talen Klaas Heemskerk.”
Als docent wordt er van je verwacht dat je het werk beoordeelt zonder enige voorliefde voor je eigen scholieren die je jaren hebt begeleid, hoe moeilijk dat soms ook is. Telefonisch contact tussen de eerste en tweede corrector is gebruikelijk; ‘u hebt van scholier X een antwoord goedgekeurd, maar eigenlijk vind ik dat…’ Vaak komen de twee docenten er wel uit. Dat de antwoorden wel op meerdere manieren zijn te interpreteren, bewijst het clubje kritische hoogleraren.
Is het werk van docenten, zoals de Volkskrant het Cito citeert, dan ‘strategisch-opportunistisch’? Of deugt er iets niet aan onze toetsingsprocedure, waarmee we jaren van het voortgezet onderwijs afsluiten?
Cito noemt het overigens opportunistisch-strategisch. Goed lezen, Volkskrant. En in welke context? ‘Bij Nederlands doet de onverklaarbaar soepele beoordeling zich voornamelijk voor bij het toekennen van aftrekpunten vanwege incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik in de samenvattingsopdracht.’ Een docent Nederlands denkt namelijk bij die samenvattingen al snel: ik toets primair het samenvatten, niet het formuleren of de spelling.
En wat staat er een alinea verderop in het rapport? ‘Bij Nederlands waren de eerste correctoren volgens het panel doorgaans niet te soepel. Wel zijn er ook bij Nederlands eerste correctoren die opportunistisch-strategisch beoordelingsgedrag vertonen. De beperkte omvang van het beoordelaarsonderzoek laat het echter niet toe om de grootte van deze groep precies te bepalen.’
Het mooiste vind ik altijd de reactie van de schuimbekkende fatsoensrakkers. ‘Ons onderwijs naar de verdommenis’. Tja, dat is dan al sinds de invoering van de Mammoetwet. Het Bogerman College in Sneek en het Slauerhoff College in Leeuwarden lagen in 1993 overhoop over een tweede corrector. Staatssecretaris Sander Dekker kan zich nu voortdurend als de onderwijsgorilla presenteren, de law-and-order-ijzervreter van het schoolplein, maar tijdens Balkenende II was die tweede correctie al onderdeel van Kamervragen. Van toenmalig Kamerlid Frans Timmermans. Misschien moeten Timmermans en Dekker nog wat over de materie praten?
Of nog langer geleden: in 1983 bekeek staatssecretaris Ginjaar-Maas al de mogelijkheid om het examenwerk niet in eerste instantie door de docent van de geëxamineerde scholieren te laten nakijken, maar in tweede instantie. De angst was daar weer dat de eigen docent dan resultaten kon opvijzelen, omdat hij de tweede corrector zou zijn. Tja.
Volgens politici werken altijd de onderwijsbonden en schooldirecties tegen.
Ondertussen nemen RTL Nieuws en NRC Handelsblad en nu.nl het nieuws gretig over: de tweede corrector, oftewel de docent, is weer een incompetente heikneuter. Maar wat deden jullie in februari bij het verschijnen van het rapport, heren en dames van het journaille? Belangrijker: wat hebben al die verontwaardigde maar verantwoordelijke politici tientallen jaren gedaan?
(En wat gaan scholen zelf doen?)
Dit artikel verscheen eerder op de website van Thomas van Aalten maar daar werd het ‘maar 34 keer bekeken’.
