Het lijkt erop dat het huidige antisemitisme in Nederland voornamelijk voorkomt onder moslims. Als je de reacties onder mijn vorige column ‘Antisemitisme nog altijd springlevend in Nederland’ tenminste moet geloven. Maar opmerkingen als dat “je tegenwoordig blijkbaar geen grappen meer over Joden mag maken als je zelf niet Joods bent” of dat “jullie eigen politici” er ook het zwijgen toe doen als het erop aankomt, geven mij een onaangename smaak in de mond. En tenzij Aad, Leo, Rick en dat soort namen eigenlijk pseudoniemen zijn van notoire islamitische Jodenhaters, vrees ik met bange vreze dat het onder de sinds vele generaties in Nederland gewortelde medemens echt nog wel voorkomt: antisemitisme.
Het is vaak een slip of the tongue. Maar er wordt wel degelijk gerefereerd aan stereotyperingen alsof het niks is. Iets met rijkdom en macht bijvoorbeeld. Ook in het zoeken naar oorzaken van antisemitisme en de drang het Joodse volk te vernietigen wordt met menig vingertje in de verkeerde richting gewezen. Wat bijvoorbeeld te denken van de keurige, blonde onderwijzeres op een keurige, overwegend witte, lagere school in een keurige, overwegend witte wijk in het centrum van Amsterdam, die haar leerlingen in groep 8 doodleuk vertelt dat Hitler ‘eigenlijk’ zelf Joods was en dat de hele Holocaust dus voortkwam uit pure zelfhaat? Zegt u het maar. Maar wast u alstublieft niet bij voorbaat uw handen in onschuld.
Begin dit jaar werd er in België een zeer gedegen en representatief onderzoek (1) naar vooroordelen onder scholieren in Antwerpen en Gent gepresenteerd. De populatie van deze steden is vergelijkbaar met die van Nederland als je o.a. kijkt naar de verdeling moslims en niet-moslims. Bijna 4000 leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben een uitvoerige enquête ingevuld over man-vrouwverhoudingen, homoseksualiteit, moslimhaat en antisemitisme. Daarnaast werden er vragen gesteld over de religieuze beleving, het mediagebruik en de vrijetijdsbesteding van de respondenten. Ook de sociaal-economische positie en het opleidingsniveau van hun ouders werden in kaart gebracht.
Kort samengevat komt het volgens de onderzoekers hier op neer:
10% van de niet-moslim jongeren heeft antisemitische denkbeelden.
45 à 50 % van de moslimjongeren heeft antisemitische denkbeelden.
12% van de niet-moslim jongeren vindt dat in elke moslim een terrorist schuilgaat.
51% van de moslimjongeren ziet in elke Jood een oorlogsstoker.
Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de situatie in Nederland beduidend anders zou zijn. Dat wordt ondersteund door gegevens uit ander onderzoek (2), waarbij de onderzoekspopulatie is uitgesplitst naar autochtone Nederlanders (N), Turkse Nederlanders (TN) en Marokkaanse Nederlanders (MN).
|
Stelling |
N % |
TN % |
MN % |
|
Joden zijn niet te vertrouwen |
6 |
46 |
32 |
|
Er bestaat een geheim Joods netwerk met grote invloed op wereldpolitiek |
21 |
66 |
53 |
|
Ik wil geen homoseksuelen in mijn vriendenkring |
4 |
53 |
40 |
|
Het Westen is erop uit de islam te vernietigen |
62 |
45 |
|
|
Moslims zijn erop uit de Westerse cultuur te vernietigen |
19 |
||
|
Voor mij is er maar één interpretatie van de Bijbel mogelijk |
15 |
||
|
Er is maar één interpretatie van de Koran mogelijk |
76 |
72 |
|
|
Voor mij zijn de regels van de Koran belangrijker dan de Nederlandse wet |
69 |
71 |
Opmerkingen van de onderzoekers n.a.v. deze cijfers:
* hoe sterker het religieuze fundamentalisme, hoe sterker de afkeer van andere groepen.
* gevoed door een mengsel van ultra-nationalisme en religieus fundamentalisme zijn er met name binnen de Turkse gemeenschap denkbeelden die de haat tegen Joden, homoseksuelen, westerlingen (maar ook tegen afwijkenden binnen de eigen groep: Koerden en alewieten) reflecteren.
Beide onderzoeken verklaren deze schokkende resultaten uitdrukkelijk niet uit de sociaal-economische achterstandspositie van moslims. Antisemitisme komt namelijk in de eerste plaats voort uit een traditioneel-conservatief wereldbeeld. Afkeer van ‘de ander’ is daarvan het belangrijkste kenmerk. Progressieve (linkse) mensen hebben daarentegen een bijna onverzadigbare, grenzeloze nieuwsgierigheid en tolerantie naar alles wat ‘anders’ is.
Een interessant gegeven voor diegenen die zich verbazen over het verschijnsel dat politiek-correcte progressief-linkse autochtonen de conservatieve denkbeelden van allochtonen t.a.v. vrouwen, homo’s en seksualiteit steeds maar weer vergoelijken: het is zo lekker exotisch… En zou het zo kunnen zijn dat het voor de zichzelf vooruitstrevend noemenden prettig is om ook nog eens aansluiting en erkenning voor hun eigen sluimerende antisemitische ideeën te vinden? Het is maar een vraag van me.
Antisemitisme bij moslims blijkt in de eerste plaats een gevolg van segregatie. Zolang de oeroude negatieve denkbeelden en verhalen over Joden niet worden tegengesproken, maar zelfs keer op keer bevestigd worden in de eigen, naar binnen gerichte kring van familie, vrienden, vereniging, moskee en media is er geen schijn van kans op verandering. Onderwijs kan hier eenvoudigweg niet tegenop.
De enige mogelijkheid ligt besloten in het religieuze en maatschappelijke leiderschap binnen moslimkringen. Als dat zich alert, keer op keer en op niet mis te verstane wijze tegen antisemitisme uitspreekt…dan is er hoop.
En ondertussen is er in niet-moslimkringen ook heus nog werk aan de winkel, zo blijkt uit de Antisemitisme Monitor die onlangs werd uitgebracht door het CIDI. Voorbeeldje op bladzijde 5: “Melder zit in een bus naar Heemstede. In de bus zit een keurige heer, die het continu heeft over de Joden – die hij beschuldigt van allerlei zaken zoals het nastreven van wereldheerschappij. Melder reageert verbaasd, waarop de persoon op kalme toon zegt: “dit zijn de feiten dat de Joden de hele wereld regeren.”
@MajaMischke hoorde laatst een stem die zei dat iedereen eigenlijk moslim is. Zelfs Joden. Dat biedt natuurlijk ook nog mogelijkheden.
Voetnoten:
1) Vettenburg, N., Elchardus, M., Put, J. en Pleysier, S. (eds.) (2013) Jong in Antwerpen en Gent, bevindingen uit de JOP-monitor AntwerpenGent, Leuven/Den Haag: Acco
2) Koopmans, R., (2013) Turkse xenofobie wijdverbreid, NRC. Op basis van onderzoek gedaan door prof. dr. Ruud Koopmans i.s.m. WZB, onderzoekscentrum voor sociaal onderzoek in Berlijn.
