Toen ik 13 jaar oud was kwam ik bij haar in de klas, 14 jaar later is de oud-klasgenoot geen zij meer, maar een hij, met de naam Thomas (ja, net als ik). Precies een jaar geleden begon Thomas aan het zogenaamde transitieproces. Ik zocht hem op in onze hometown Nijmegen. Op het moment dat ik Thomas een hand geef is de vrouw, zoals ik hem ook de laatste weken in mijn gedachten bleef houden, verleden tijd. Thomas zit al op het terras van de Camelot op me te wachten. Zonnebril op, biertje erbij, een sigaretje en een niet te missen baard. De stem van Thomas klinkt als een jongen die nog niet uit de puberteit is gekomen. “Ja, dat is even wennen, op het begin sloeg mijn stem ook echt over zo nu en dan.”
Laten we bij het begin beginnen, hoe lang wilde je dit al?
“Als klein kind wilde ik al een jongetje zijn. Op school was ik een meisje, maar als we op vakantie gingen mocht ik als jongetje. Kort haar, zwembroek aan, iedereen zag me als een jongetje, dat was fantastisch. Op de basisschool zei ik het ook gewoon tegen iedereen die het horen wilde: ik voel me een jongen.
En toen kwamen de moeilijkheden?
“Zeker, toen ging ik naar de middelbare school, werd ik puber, kreeg ik borsten en werd ik ongesteld. Dat vond ik echt verschrikkelijk. Ik heb op mijn 15e een test laten doen, of ik geschikt was voor een geslachtstransitie. Dan krijg je vragen als: wat zie je in deze inktvlek? En of ik opgewonden raak van het dragen van mannenkleding.”
Wat een rare vraag…
“Ja dat vond ik in eerste instantie ook, maar ze willen onder andere uitsluiten dat het om een soort seksuele fetisj gaat. Het staat los van seksualiteit. Ik voel me gewoon geen vrouw, maar een man. Dat slaat los van de vraag of ik op mannen of vrouwen val, of dat ik geil word van mannenkleding. Dat laatste is overigens totaal niet aan de orde.”
Wat was de uitslag van die test?
“De eerste keer dat ik die test deed was de uitslag ‘oranje’, dat houdt in dat er twijfel is. Maar ik zat toen midden in de puberteit, dat geeft veel onzekerheid bij zo’n test. Op mijn twintigste en vierentwintigste deed ik nog een keer dezelfde test en was ik met vlag en wimpel geslaagd, zogezegd.”
Na de tweede test had je dus kunnen beginnen met de transitie?
“Dat had gekund ja, maar ik heb toen anders besloten. Ik heb er veel over gesproken met een docente van de middelbare school, waar ik een goede band mee had, en zij vond dat je persoonlijkheid los stat van je sekse. Ik was het daar destijds mee eens. Na lang wikken en wegen heb het niet gedaan. Ik ging later ook bewust vrouwelijke kleding dragen en me proberen als vrouw te gedragen, met name om er op de werkvloer representatiever uit te zien. Maar dat was niet te doen. Dat ging gewoon niet, als ik thuiskwam van werk gooide ik die vrouwenkleren in de hoek en trok ik gewoon weer mijn ‘eigen’ kleding aan. Ik merkte toen dat je persoonlijkheid zeker ook wel samenhangt met je genderidentiteit, en dat je dit niet naast je neer kunt leggen. Eigenlijk wat ik altijd ook al wel voelde.”
Wanneer ben je begonnen met de transitie?
Dat is nu precies een jaar geleden. Elke twee weken laat ik hormonen inspuiten, dat gaat goed. Ik ben blij met de baardgroei, nu twijfelen mensen niet meer of je man of een vrouw bent. In het begin merkte je dat mensen bewust ‘onzijdig’ tegen me spraken. Geen ‘meneer’ of ‘mevrouw’. Dat is nu over. Ik heb een baard dus ik ben een man, ook voor de buitenwereld.
Je bent ook een stuk breder dan vroeger
“Ik fitness als het even kan zes keer in de week, in de combinatie met de testosteron word je dan inderdaad een stuk gespierder.”
Wat gaat er nog meer gebeuren?
“Ik sta nu op de wachtlijst voor de noodzakelijke operaties. Ten eerste is er natuurlijk de verwijdering van de borsten, for obvious reasons. Daarnaast moet voor de wet mijn baarmoeder verwijderd worden.”
Voor de wet?
“Ja, als je officieel, dus in je paspoort, een man wil zijn, moet je van de wet je baarmoeder laten verwijderen. De regel is dat je je niet meer voort moet kunnen planten als vrouw. Bij mannen die vrouw worden is dat vaak al evident mits de ballen verwijderd worden. Maar bij mij moet dus de baarmoeder eruit.”
Wat raar. Als jij toch een man wil zijn met een baarmoeder…
“Het is ook raar, er is op dit moment ook wat politiek gedoe rondom die regel. Het Europese Hof is er niet heel blij mee, maar het duurt natuurlijk weer een eeuwigheid voordat er iets aan gedaan wordt. Ik volg het wel, maar omdat ik door de testosteron veel last heb van mijn eierstokken moet het er bij mij toch uit. Maar ik vind het ook een vreemde regel.”
En als je die operaties gedaan hebt, wil je dan ook een piemel?
“De testosteron zorgt voor de natuurlijke ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken van mannen; wat dat inhoudt, kan iedereen die ooit biologie heeft gevolgd invullen. Verder vind ik het een kwestie voor mijzelf en mensen die daadwerkelijk te maken krijgen met mijn geslachtsdelen, en dat zijn er niet zo gek veel. Er zijn inderdaad operatieve opties met ieder zijn eigen voor- en nadelen; geen van alle hebben overigens een medische of wettelijke noodzaak. Ik begrijp de nieuwsgierigheid van mensen wel, maar men spreekt eigenlijk nooit publiekelijk over zijn of haar geslachtsdelen, om simpele privacyredenen. Dat geldt voor mij net zo goed. We weten van de premier ook niet of, en zo ja, wat voor een piemel hij heeft, om maar wat te noemen.
Hoe reageert je omgeving op je transitie?
“Ik merk echt verschil. Mannen reageren bijna allemaal heel positief, die stellen ook weinig vragen. Vrouwen reageren heel verschillend. Veel vrouwen zijn heel nieuwsgierig en vragen hele specifieke dingen. Andere vrouwen worden veel flirteriger, dat is ook mooi om te zien. Het is fascinerend om te merken dat vrouwen je niet meer zien als één van hen, ik had nooit verwacht dat dat verschil zo extreem zou zijn. Ik had van tevoren gedacht dat ik als man al aardig ingeburgerd was, maar dat bleek vooral voor mij zo te zijn. Je omgeving gaat eigenlijk nog meer ‘in transitie’ dan jijzelf; zij moeten het meest wennen”
Kreeg je ook negatieve reacties?
“De meeste kritiek komt van de wat oudere feministen. Van die types die vinden dat ze zich als vrouw hebben vrijgevochten ten opzichte van de man, en het feit dat ik nu een man wil zijn zien ze bijna als een soort verraad. Dat zijn mensen die hun idealen uit de jaren ’80 hebben meegekregen, toen was de heersende leer nog veel meer gericht op nurture in plaats van nature; dat de maatschappij je maakt je tot vrouw of man. De maatschappij heeft me volgens hen misschien gedwongen een man te worden. Gelukkig weten we dankzij voortschrijdend inzicht dat dat niet het geval is.”
Merk je bij jezelf verschil?
“Ja, ik merk wel het verschil, met name dat ik niet meer zozeer als vroeger geneigd ben te praten over mijn gevoelens. Die lijken minder relevant te zijn geworden. Ik twijfel ook een stuk minder en ben veel minder onzeker dan voorheen. Dat zijn wel echt zaken waar de testosteron een grote invloed op heeft.”
Hoe zit het met relaties?
“Ik val op vrouwen, ik heb ook alleen relaties met vrouwen gehad. Maar of je nou een man of een vrouw bent maakt daarvoor allemaal niet zo veel uit. Mijn ex-vriendin vond me leuk als vrouw en dat werd niet minder toen ik een man werd. We hadden allebei verwacht dat het meer impact zou hebben, maar dat was gelukkig niet het geval. We merkten wel dat ik een meer ‘mannelijke houding’ innam in de relatie dan voorheen. Maar dat de relatie uiteindelijk geen stand hield, had niets te maken met de transitie.”
Ik kan me voorstellen dat je huidige situatie meer moeilijkheden met zich meebrengt.
Thomas legt zijn nieuwe iPhone 5 op tafel: “Ik heb hem net een dag, maar dat was een enorm gedoe. Ze vragen om een identiteitsbewijs en daar staat toch echt in dat ik een vrouw ben. Dan moet je alles weer opnieuw uitleggen. Dat uitleggen doe ik in zulke situaties overigens uiterst summier; ik hou het er dan bij dat ik weliswaar een man ben, maar dat mijn paspoort het daar nog niet helemaal mee eens is. Meer uitleg dan dat vind ik niet dat ik hen verschuldigd ben.”
En reizen?
“Reizen buiten Europa wordt me afgeraden. Ik heb wel een brief van de VU, waar alles wordt uitgelegd in het Engels, maar hoe ver je daarmee komt, vooral buiten Europa, is de vraag. Ik waag het er niet op.”
Ik vind je eigenlijk helemaal niet zoveel verschillen in vergelijking met 10 jaar geleden
“Ik ben niet opeens verdwenen natuurlijk. En door die hormonen ben ik net als 10 jaar geleden aan een tweede puberteit. Mijn persoonlijkheid is nog steeds dezelfde.”
Hoe voel je je nu ten opzichte van toen we bij elkaar in de klas zaten?
“Voor mij was de middelbare school echt mijn tweede thuis. Ik vond het daar fantastisch en ik heb heel veel aan die school te danken. Vooral daarna kwam het gezeik en de twijfel, want hoe ouder je wordt, hoe meer mensen van je gaan verwachten dat je je voegt naar de vrouwelijke sociale rol en daar kon, en wilde ik niet aan voldoen. Welke man zou dat ook eigenlijk wel willen? Maar ik ben nu ook weer gelukkig en ik heb nog geen moment spijt gehad van mijn transitie. Het gaat misschien anders dan ik had verwacht, maar het gaat wel goed.”
Thomas schrijft uitgebreider over zijn ervaringen op http://domensino.blogspot.nl/, van harte aan te raden voor wie meer wil weten over het sociale aspect van de transitie.
