Onlangs publiceerde het Parool een uitgebreid artikel over de teloorgang van de Amsterdamse CDA. De peilingen wijzen uit dat er één zetel (van de twee) af gaat in 2014, en de kans is reëel dat het CDA helemaal niet meer terugkomt in de raad. De nieuw gekozen lijsttrekker, Marijke Shahsavari, heeft dus flink wat werk te doen. Hoe gaat ze de kiezers terugwinnen?
Ah, dat is eenvoudig: het CDA is namelijk een brede volkspartij waar iedereen welkom is. Is het ook een christelijke partij? Nee, niet echt. Nou ja, de ‘beginselen’ zijn natuurlijk wel ‘christelijk geïnspireerd’, maar verwacht niet al te veel Bijbel van het CDA van Marijke Shahsavari.
Het is ontluisterend om te zien hoe een partij die voluit het Christen Democratisch Appèl heet, bang lijkt te zijn om ook daadwerkelijk christelijke politiek uit te dragen. Mevrouw Shahsavari staat daarin niet alleen: het wegmoffelen van de ‘c’ in CDA lijkt breed gedragen te worden.
Op een partijcongres in oktober vorig jaar zei Ton Rombouts, die de partij adviseerde over de te varen koers, dat de ‘c’ minder geprononceerd naar buiten moet worden gebracht.
Dit roept bij mij twee vragen op.
Eén: minder geprononceerd dan wat? Welke over-de-top-christelijke uitspraken hebben wij in de afgelopen jaren mogen horen van een CDA’er? Zijn er CDA’ers geweest die tegenstanders van de weigerambtenaar dienaren van de duivel noemden? Of zeiden dat de overheid actief ongelovigen moet redden door Bijbelkennis te toetsen in de schoolexamens? Ik ken deze CDA’ers niet, in ieder geval.
Ten tweede roept een ‘minder geprononceerde c’ de vraag op wat we er voor in de plaats krijgen. Volgens Shahsavari, Rombouts c.s. wordt het CDA zo een ‘open, brede volkspartij die iedereen aan kan spreken’.
Maar dat is de omgekeerde wereld: mensen worden niet aangesproken voor iets dat ze niet horen, mensen worden aangesproken door hetgeen ze wel horen.
Natuurlijk schrikt het christelijke karakter van het CDA sommige kiezers af, net zoals ‘nivelleren is een feestje’ of ‘vandalen gaan betalen’ mensen afschrikt. Veel belangrijker is echter dat deze boodschappen juist ook mensen wél aanspreekt. Je kunt jezelf eeuwig een brede volkspartij voor iedereen blijven noemen, maar als je boodschap als doel heeft om niemand af te schrikken, zal de boodschap zo tandeloos zijn dat er ook niemand enthousiast van wordt.
Het beste voorbeeld van de tandeloosheid van het CDA is het nieuwste verkiezingsprogramma (pdf). Volgens het CDA moet dit iedereen aanspreken, en ik geloof ze, want het (overigens veel te lange) programma is van de eerste tot de laatste pagina gevuld met slaapverwekkende platitudes waar je het niet echt oneens mee kunt zijn, maar die tegelijkertijd zo bloedeloos clichématig zijn dat je er ook niet echt blij van kan worden. Het is vlees noch vis. Een partij moet een helder beeld oproepen, en met het wegpoetsen van het christelijke karakter is dat verdwenen.
Voor wie mij niet gelooft, is hier een simpele test. Welke woorden komen bij je op bij de VVD? Hypotheekrenteaftrek, veiligheid, hardwerkende Nederlanders? Nu de PvdA: dacht je aan sociaal, eerlijk delen, het eerlijke verhaal? Nu het CDA: brede volkspartij voor iedereen.
Ongeacht of deze associaties kloppen (is nivelleren eerlijk?), mag het duidelijk zijn dat de VVD en de PvdA heldere associaties oproepen – en deze beelden trekken kiezers. Het CDA heeft geen heldere associaties, en geeft potentiele CDA-stemmers dus ook geen enkele reden om op het CDA te stemmen.
Het is makkelijk om het CDA af te schrijven als een partij die voorgoed klein blijft of zelfs verdwijnt (al wijzen de landelijke peilingen daar niet op) wegens een slechte reputatie of een snelle secularisering van Nederland. Zo somber hoeft de toekomst voor het CDA er niet uit te zien: Balkenende wist vanuit een slechte positie drie verkiezingen op rij te winnen, in een Nederland dat vrijwel even geseculariseerd was als nu.
Maar wil het CDA weer serieus meedoen in de komende gemeenteraadsverkiezingen, dan moet de partij meer doen dan alleen maar zeggen dat ze een brede volkspartij is. Dan moeten ze lef hebben, en duidelijk kiezen voor de christelijke waarden waar de partij verdorie naar vernoemd is.
Michiel den Uijl studeert politicologie aan de Vrije Universiteit. Ondanks dat hij aan deze, nominaal protestantse universiteit studeert, is hij niet gelovig en geen CDA-stemmer.
