Bezuinigingen hebben hun weerslag op de capaciteiten van de Nederlandse krijgsmacht. Om mensen te herinneren aan de vraag waarom we deze capaciteiten hebben, refereer ik naar de vele missies waarvoor de Nederlandse krijgsmacht al is ingezet. De diversiteit is enorm. Van orkaan hulp naar peacekeeping naar het bevorderen van veiligheid en stabiliteit, en weer terug. Defensie kenmerkt zich eenmaal door haar flexibiliteit, zowel in haar componenten als in de verschillende soorten operaties.
De regering maakt maar al te graag gebruik van dit Zwitserse zakmes. De opdrachten stromen (of in ieder geval tot voor kort) binnen en het was dan aan Defensie om een oplossing te zoeken hoe deze uit te voeren. Als er binnen de organisatie geen module off the shelve beschikbaar was om het werk te doen, werd deze samengesteld en begon men met trainen om het voor elkaar te boxen. Echter, na al deze bezuinigingen moet je jezelf toch afvragen of je dit allemaal nog steeds kunt doen. Of je nog wel dat zakmes bent of er niet te vele taken bij een bepaalde eenheid worden belegd. Je kan namelijk wel de taak bij een groep wegleggen, maar de middelen en tijd om ervoor te trainen ontbreken wel eens. Daar komt bij dat hoe meer je moet kunnen, hoe minder goed je alles kunt. Het zijn net mensen die militairen. Noch de politiek, noch de burger noch de militair heeft nu enig idee wat nu de rode draad is van onze krijgsmacht. Waar zijn we eigenlijk echt goed in? Wat staat het dichtste bij de Nederlandse defensie cultuur? Wat zijn onze kerncompetenties en dus de missies waar we het voor moeten doen?
Een antwoord moeten we zoeken in onze veiligheidsomgeving en in de unieke Nederlandse kwaliteiten. Hier moeten we aansluiting bij vinden.
De Nederlandse krijgsmacht is ingericht om in een vijandige omgeving te kunnen opereren, om offensief te denken en tegelijkertijd te werken aan stabiliteit en wederopbouw.
Kerncompetentie 1: Alleen maar groene helmen missies onder leiding van een effectieve militaire samenwerkingsorganisatie als de NAVO.
De Nederlandse krijgsmacht kenmerkt zich door samenwerking te gebruiken als force multiplier.Samenwerken met andere defensie onderdelen, diplomaten, civiele organisaties, lokale autoriteiten enz. Een dergelijke naam hebben we ook bij onze host nations opgebouwd, maar ook bij de NAVO, VN of Europese verbanden. Met vredesoperaties hebben we echter wisselende successen geboekt. Een reden is dat een dergelijke blauwe baretten missies verder van de core business van de militair ligt. Het feit dat een eenheid moet trainen of zich moet bijscholen om een taak te doen zegt genoeg over de missie. Daarbij staan vele, hoofdzakelijk Aziatische, landen te trappelen onze plek in te nemen bij de VN missies. De overige militaire samenwerkingsorganisaties, naast de NAVO, zijn trouwens niet bijster effectief gebleken de laatste jaren. Na het Lissabon verdrag (2009), wat ervoor zou moeten zorgen dat de EU een actiever en eenduidig veiligheidsbeleid zou moeten kunnen voeren, bleek onlangs in Libië al weer dat het niet met één tong kan spreken, laat staan met één hand slaan. Met alle risico’s van verlies van politiek kapitaal op zak worden langdurige onderhandelingen aangegaan. Wat dat betreft is de NAVO een stuk effectiever gebleken. De EU is een prima organisatie om economische zaken mee te regelen (hoewel dit nu wel op een twijfelachtige manier gebeurd), maar als je met wel 135 personen de militaire staf bemand (met wat andere afdelingen die ook iets met veiligheid doen kom tot hooguit 400 man), wat wat mag je dan ook verwachten (de NAVO telt zo’n 400.000 werknemers….) . Daarnaast zijn kleinere samenwerkingsverbanden met België of Duitsland ook erg effectief gebleken. Landen als Denemarken liggen cultureel gezien ook erg dicht bij ons en daar liggen dus nog kansen. Deze missies dienen we, indien nodig, samen met landen uit te voeren waar we bekend mee zijn en mee door een deur kunnen.
Kerncompetentie 2: Onze air power en grondcontrollers vaker en sneller aanbieden in NAVO verband.
Een tweede onontbeerlijke capaciteit is onze air power. Ultramoderne 3e of 4e generatie vliegtuigen zijn niet meer weg te denken in het huidige gevechtsveld. Het nut komt vooral tot uiting in het uitvoeren van strategische bombardementen, al dien niet in nauwe samenwerking met grondcontrollers. Het aanschaffen van de JSF zou de interoperabiliteit met onze belangrijkste strategische partners alleen maar beter maken. Daarbij kunnen drones voor de nodige ISR zorgen of zelfs daadwerkelijk toeslaan, wel zo ethisch verantwoord naar onze piloten toe. De componenten van de airpower moeten echter wel goed gevuld zijn. Hier vallen ook strategisch luchttransport en refueling capaciteit onder. Ook niet te vergeten: bommen voor onder de vliegtuigen, anders kan je er nog niks mee. Nederland kan dit allemaal, als geen ander. We doen het echter zelden.
Kerncompetentie 3: Het door ontwikkelen en aanbieden van strategische luchtverdediging, intell en cyber capaciteit.
Een derde capaciteit is de rol die Nederland heeft in het wereldwijde raketverdedigingsplan en andere high-tech speelvelden als inlichtingen en cyber. Nederland heeft de industrie, de kennis, de capaciteit en de wil om hier een grote rol in te spelen. Tegelijk is er een grote behoefte aan technologisch vooruitstrevende landen die de ontwikkelingen op dit gebied bij kunnen houden. Ook onze eigen industrie is hierbij gebaat. De samenwerking tussen industrie en defensie komt steeds beter op gang, maar er is nog veel ruimte tot verbetering. Wat volgt is het daadwerkelijk inzetten van deze middelen, want wat is een betere reclame voor je product dan daadwerkelijke inzet?
Welke missies moeten we dan niet meer doen? Zoals eerder gezegd zijn dit over het algemeen de VN missies. De Security Sector Reform operaties (zoals politietrainingsmissies) zijn een politieke belediging voor onze kwaliteiten. Counterdrugsoperaties zijn druppels op een gloeiende plaat. Antipiraterij missies kunnen worden uitgevoerd door veiligheidsbedrijven. Binnenlandse search & rescue operaties kan met de juiste training en middelen ook gedaan worden door civiele hulpinstanties. We moeten ook stoppen met schreeuwen om conventionele operaties. Op dit moment ziet het er niet naar uit dat een dergelijk gevecht zal gaan plaatsvinden. En natuurlijk, je weet het nooit, iets met glazen bollen en zo. Maar je kan eenmaal niet meer alles. Daarom kiezen wij ervoor om onze krijgsmacht in te richten om te voldoen aan de daadwerkelijke dreiging in combinatie met de dingen die we echt goed kunnen.
Met twee missies achter de rug heeft Ronald Gabriels het respect van sergeant Hartman gewonnen en studeert momenteel aan de Nederlandse Defensie Academie. Diverse Defensie officieren en politiek analisten hebben (al dan niet anoniem en allen op persoonlijke titel) aan deze toekomstvisie meegewerkt. Dit artikel schreef Gabriels op persoonlijke titel en verscheen eerder op StukjeDuiding.
