“Er is maar één islam,” wordt er vaak gezegd. Met ramadan wordt er in ieder geval in Nederland bewezen dat het niet zo is: de Turkse moslims zijn gisteren begonnen met vasten, de Marokkanen beginnen vandaag. Heeft te maken met het waarnemen van het sikkeltje van de nieuwe maan. De Turken maken berekeningen om vast te stellen wanneer dat aan de hemel verschijnt. Anderen vinden dat iemand dat bij voorkeur in Saoedi Arabië –net als in de tijd van Mohammed- moet waarnemen met het blote oog. De Turken weten al tot in het einde ter tijden wanneer ramadan begint. Voor de Marokkanen is het ieder jaar weer spannend. Net Sinterklaas, maar dat je niet weet op welke dag hij precies komt, ergens in het begin van december.
Op de school waar ik vijf jaar geleden ging lesgeven was het behoorlijk ingewikkeld en gaven het verschil en die onbestemdheid veel onrust. De meeste klassen waren namelijk gevuld met leerlingen van Turkse en Marokkaanse afkomst, met een enkele verdwaalde Ghanees, Surinamer of Antilliaan. Op de ruim 450 leerlingen was er slechts één met een Nederlandse familienaam, blond haar en blauwe ogen. Bijzonder hoor.
Er was veel gedoe elk jaar met ramadan. Er waren kinderen van nauwelijks 12 jaar die al full-blown meededen met alle gevolgen van dien: sjagerijnig en een heel kort lontje, waardoor er om de haverklap conflicten waren. ’s Ochtends extra veel te-laat-komers die om de beurt het lokaal binnen kwamen druppelen: sloom, slaperig, misselijk, hoofdpijn, concentratieproblemen. Probeer dan nog maar eens effectief les te geven, zodat je je leer- en lesdoelen haalt. Terwijl 70 procent van de leerlingen al sowieso met een fikse leerachterstand van de basisschool was afgekomen.
Na hierover deskundig advies ingewonnen te hebben, sprak ik erover met mijn klassen: “Jullie hoeven het nog niet te kunnen zoals volwassenen. Je kunt ook oefenen in het weekend, of desnoods ook nog een dag midden in de week. Het is niet de bedoeling van ramadan dat jullie schoolwerk eronder lijdt.”
Maar ik sprak tegen dovemansoren. Mijn leerlingen gingen me juist vertellen hoe goed het was om te vasten en dat ze vonden dat een moslim er niet vroeg genoeg mee kon beginnen en hoe meer deelnemers hoe beter. Omdat je dan wist hoe erg het was voor de armen in de wereld die elke dag gebrek aan eten en drinken hadden.
Ik herinner me een christelijke Syriër met een Franse naam die zich beklaagde over hoe agressief medeleerlingen tegen hem deden als ze hem zagen eten. “Ik ben geen eens moslim, juffrouw!”
Ik weet nog goed hoe kleine Yavuz in tranen uitbarstte toen hij aan zijn klasgenoten vertelde dat hij geen zogenaamde ramadanvreter was, maar dat hij mòest eten van de dokter, omdat hij een te lage bloeddruk had. Een meisje met suikerziekte en hoofddoekje durfde niet te eten in de openbaarheid en at stiekem haar broodnodige lunch en tussendoortjes op het kantoor van de zorgcoördinator.
Er was een leerlinge die om de haverklap naar het ziekenhuis moest voor behandelingen en onderzoeken, omdat haar spijsvertering niet goed functioneerde. Haar behandelend arts had haar sterk ontraden om vier weken lang te vasten, maar ze deed toch mee met de ramadan. “Ach juffrouw, dat is een Hollander. Wat weet hij er nou van?”, zei ze met een stralende lach.
Gelukkig valt ramadan dit jaar voor het overgrote deel in de zomervakantie, net als vorig jaar. Dat scheelt.
A.s. zaterdag is er weer de eerste aflevering van het door de NTR (en dus de publieke omroep, begrijpt u het, begrijp ik het?) geproduceerde en uitgezonden Ramadanjournaal. Catherine Keyl schijnt als eerste bekende Nederlander een dagje mee te vasten.
Liever zou ik eens een fundamenteel kritische discussie zien over de zin en de onzin van ramadan. Vooral voor scholieren die over het algemeen toch al niet in de meest riante startpositie zitten, zou dat veel goeds op kunnen leveren.
@MajaMischke vindt vasten met haar tong een stuk moeilijker dan niet eten of drinken.
