Er was eens een hippe politieke jongerenbeweging. De beweging werd geleid door Sywert, een student uit Amsterdam die al eerder eens actie had gevoerd. Sywert was vaak op de televisie bij een linkse omroep om te vertellen dat hij hele goede plannen voor Nederland had en dan vooral voor jongere generaties. Hij had met zijn club, die hij G500 noemde, een Tien Punten Plan geschreven. Hij zou leden gaan werven en die zouden bij politieke partijen gaan infiltreren. Zo zouden zijn plannen een meerderheid in de Tweede Kamer halen.
De media doken bovenop de nieuwe beweging en stelden nauwelijks kritische vragen. De komkommertijd is een mooi moment om eens te bekijken of de hippe beweging iets bereikt heeft. Hoewel de beweging niet zo transparant is door allerlei omslachtige formuleringen, heeft ze wel een lijstje gepubliceerd van haar prestaties. Laten we kijken naar het Tien Punten Plan waar het allemaal ooit mee begon. Is er – ook na de vele tussentijdse wijzigingen – in het regeerakkoord iets van de G500-plannen terug te vinden? Vooraf: bij de PvdA heeft G500 naar eigen zeggen niets bereikt.
G500 wilde een verhoging van de AOW-leeftijd, het makkelijker maken van pensioenfonds over te stappen en individuele pensioenrekeningen starten om werkenden meer controle te geven over hun toekomstige geld. Het VVD-verkiezingscongres steunde G500 in haar ideeën over pensioenen. Het CDA steunde het idee over verhoging van de AOW-leeftijd. In het regeerakkoord wordt de AOW-leeftijd verhoogd. Aangezien een zeer ruime Kamermeerderheid dit plan in het verkiezingsprogramma had staan, is de invloed van G500 op dit punt vermoedelijk nihil. Van de G500-ideeën over pensioenen is niets meer vernomen.
G500 wilde een zorgspaarpot voor iedereen en wilde ouderen naar vermogen laten bijdragen aan de zorgkosten in de laatste vijf levensjaren. Dit onuitvoerbare plan heeft het regeerakkoord niet gehaald. Dat is niet verrassend omdat geen enkel partijcongres er tijd aan heeft besteed.
G500 wilde flink investeren in het onderwijs. De kwaliteit van de leraren moest omhoog en perverse prestatieprikkels in het hoger onderwijs moesten stoppen. Door G500 wil het CDA dat de basisbeurs behouden blijft. Maar in het regeerakkoord staat een sociaal leenstelsel, wat moeilijk gezien kan worden als investering in het onderwijs. Ook kunnen we in het regeerakkoord geen passages vinden dat prestatieprikkels in het hoger onderwijs van tafel gaan.
G500 maakte zich zorgen over het milieu, natuurlijke ecosystemen en de opwarming van de aarde. Duurzaamheid was daarom heel belangrijk. Door G500 hebben VVD en CDA meer oog gekregen voor duurzame energie. Deze doelstelling van G500 is zo ruim geformuleerd dat er vrij snel resultaat geboekt wordt. Het is onwaarschijnlijk dat oud-milieuactivist Diederik Samsom duurzame energie in het regeerakkoord heeft gezet door G500. Waarschijnlijk bedacht Samsom dit zelf.
G500 wilde dat ZZP-ers toegang zouden krijgen tot betaalbare sociale zekerheid. De VVD en het CDA willen het pensioen van ZZP’ers bij faillissement niet meer aanspreken. Er komt bij het CDA een vrijwillige nationale arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers. Van deze plannen kwam in het regeerakkoord niets terecht.
G500 wilde meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Er moesten om de spanning tussen flexibiliteit en zekerheid te overbruggen langdurige tijdelijke arbeidscontracten van maximaal vijf jaar komen. De VVD vindt dit een goed idee en er komt een commissie die dit standpunt gaat uitwerken. Het CDA ziet er ook wel wat in. Het kabinet wil vaste en flexibele arbeid beter met elkaar in overeenstemming brengen. Hoe precies is een raadsel. Het specifieke G500-voorstel is in ieder geval nergens te vinden.
G500 wilde een tijdelijke starterspremie voor de aankoop van een huis. Het huurrecht moest worden versoepeld en de hypotheekrenteaftrek moest beperkt worden tot de eerste belastingschijf. Ook huidige huiseigenaren moesten hun hypotheek gaan aflossen. G500 kwam met een motie bij het VVD-congres, maar die werd verworpen. Ook was er geen meerderheid voor beperking van de hypotheekrenteaftrek. Bij het CDA wil men de hypotheekrenteaftrek wel hervormen. Het kabinet morrelt wat aan de hypotheekrenteaftrek, maar gezien de vele partijen die deze wens al hadden, kan dat niet aan G500 worden toegeschreven. Het kabinetsplan is ook niet in overeenstemming met het G500-plan. Bestaande huiseigenaren gaan niet aflossen zoals G500 wilde.
G500 wilde een nationaal investeringsfonds waarin de aardgasbaten konden worden gestort. Dit fonds kon gebruikt worden voor deelnemingen in veelbelovende Nederlandse bedrijven. Van dit investeringsfonds is nooit meer iets vernomen.
G500 wilde dat schulden van de staat binnen tien jaar zouden worden afgelost. Het CDA wil iets soortgelijks. Er lijkt met het huidige kabinet en de crisis geen zicht op enige realisering van dit punt.
G500 wilde spreiding van welvaart over generaties verankeren in de Grondwet. Er is ook op dit punt geen zicht op de realisatie van dit voornemen.
Was G500 effectief? Er kwam een verhoging van de AOW-leeftijd, er kwam een beperking van de hypotheekrenteaftrek (maar niet die G500 wilde) en er kwam meer aandacht voor duurzame energie. Ook formuleerde het kabinet een uiterst vage passage over de relatie tussen vast en flexibel werk. Op dit laatste punt na is zeker dat dit niet de verdiensten van G500 zijn. Een meerderheid van de partijen was voor verhoging van de AOW-leeftijd en beperking van de hypotheekrenteaftrek. En Diederik Samsom had G500 niet nodig om duurzame energie belangrijk te vinden.
Sywert en de zijnen probeerden hun idealen dichterbij te brengen, maar het was beter geweest om realistisch te zijn over wat je met een paar honderd jongeren op een paar partijcongressen in een paar maanden kunt bereiken. Het antwoord is: niets of zo goed als niets. G500 had burgers een beeld kunnen geven hoe je politieke plannen echt kunt realiseren en burgers daarmee kunnen inspireren ook zelf actief te worden. Dat deed G500 niet en zo leerden burgers dat politieke initiatieven snel in het totale niets verdwijnen. Dat moet je dus zelf vooral niet gaan doen.
Wat was er toch bij G500 aan de hand? Dachten de initiatiefnemers nu werkelijk dat je in relatief korte tijd de wereld kunt veranderen? Of wilden ze gewoon graag op televisie?
Chris Aalberts is dol op jongeren die politiek actief zijn. Hij schreef er niet voor niets een proefschrift over.
