Wie mijn verhalen regelmatig leest zal snel concluderen dat de wekelijkse peilingen van onruststoker Maurice de Hond mij weinig doen. Ondanks alle kritiek die ik op die peilingen heb, blijf ik ze wel volgen en dan is er een duidelijk trend merkbaar en dat is die van het CDA.
De Christendemocraten waren sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw bijna onafgebroken aan de macht, al dan niet in een coalitie met een andere grote partij. Alleen toen Den Uyl aantrad en gedurende de kabinetten Kok I en II speelde het CDA geen rol van betekenis maar dat veranderde snel: ze kwamen daarna dubbel zo hard weer terug. Van alle premiers die Nederland sinds midden jaren ’70 van de vorige eeuw heeft gehad is het CDA veruit de grootste leverancier (eerder meten zou niet eerlijk zijn, omdat het CDA daarvoor nog niet bestond). Maar deze keer lijken de Christendemocraten daadwerkelijk het loodje te leggen, want Nederland lijkt klaar met ze. Alleen lokaal speelt het CDA nog een grote rol van betekenis: in gemeenteraden, met het leveren van burgemeesters en wethouders is het CDA de grootste landelijk opererende partij. Ook in Provinciale Staten en in de Eerste Kamer hebben de Christendemocraten en behoorlijke omvang, zoals ook bij tal van maatschappelijke verenigingen en stichtingen. Maar ook dat neemt in snel tempo af.
Eerlijk gezegd had ik verwacht dat het CDA zich in de oppositie zou herpakken. Door het fel voeren van oppositie zou het CDA wel eens kunnen profiteren van de onrust onder vooral VVD-kiezers. Immers, dat waren de kiezers die in 2010 massaal overliepen van CDA naar PVV en in 2012 van PVV naar VVD. Logischerwijs zou je dan zeggen dat die kiezers uit de rechtse vijver bij nieuwe verkiezingen zouden overgaan van VVD terug naar CDA. Het is immers een rechtse vijver waarin linkse partijen niet vissen, omdat ze dat als nodeloos tijdverdrijf beschouwen. Het is een kiesvijver vol ontevreden kiezers, die eigenlijk nooit echt tevreden kunnen worden gesteld. Tot mijn verbazing lijken die weggelopen kiezers van de PVV weer terug te gaan naar de haatpartij. Het felle oppositie voeren van het CDA heeft dus geen vruchten afgeworpen. Sterk er nog: een verdere inkrimping dreigt.
Wat de Christendemocraten verkeerd doen laat zich makkelijk raden: Sybrand van Haersma Buma zou een prima burgemeester zijn voor een middelgrote stad, maar komt als oppositieleider gewoon niet uit de verf. Hij moet – net als destijds Job Cohen bij de Partij van de Arbeid – in de schaduw staan van protestpartijen als SP, PVV en 50+, die het spel gewoon beter onder de knie hebben. Ik ben geen aanhanger van Geert Wilders – dat zal u duidelijk zijn – maar bewonder de man wel om zijn finesse en raffinement (voor de PVV-kiezers: hij is gewoon de slimste van de klas). Geert Wilders beschikt over een uitstekende dossierkennis en weet die dossiers steeds heel knap te verbinden met zijn standpunten. Als je dat goed kunt – en dat kan hij – dan ben je gewoon een meester. In de oppositie komt Wilders vele malen beter uit de verf dan Buma maar bijvoorbeeld ook Emile Roemer van de SP. Want ook de SP lijkt net als het CDA niet of nauwelijks te kunnen profiteren van de groeiende onrust en onvrede onder de kiezers. Buma heeft geen statements, geen verhaal en al helemaal geen oplossingen voor de huidige crisis. Sterker nog: veel van de maatregelen die het huidige Kabinet Rutte-Asscher treft, staan letterlijk ook in het verkiezingsprogramma van het CDA. Dus zo heel veel kunnen ze bij het CDA ook niet.
De moties van wantrouwen die zijn ingediend tegen dit kabinet, waren niet op initiatief van het CDA. Als er een motie van wantrouwen is, dan doen ze wel mee. En dat is nou juist de kern van het probleem: ze doen mee, maar leiden niet. Er zit niets meer in het vat bij de Christendemocraten, decennia lang de grootste partij van het land. Een fusie met bijvoorbeeld de ChristenUnie zou enige verlichting kunnen brengen. Niet veel, want ChristenUnie is feitelijk een kopie van de PvdA overgoten met een christelijk sausje. Daarbij komt dat fractievoorzitter Arie Slob een veel betere uitstraling heeft dan Buma. Slob weegt af en durft stappen te zetten. Hij is niet per definitie overal tegen, al houdt hij bij zijn afwegingen wel rekening met zijn gelovige achterban. De ChristenUnie praat en beweegt.
Bij het CDA kan men momenteel niet veel meer doen dan overal tegen protesteren. Hierdoor is het CDA verworden tot een protestpartij van het kaliber SP, PVV en 50+ en dat is het CDA onwaardig. Het is een voormalig regeringspartij, die verantwoordelijkheid durfde te nemen niet waard. Het is geen protestpartij, maar zo doen ze zich nu wel voor. Ze zijn vrijwel overal tegen, in de hoop hun kiezers hiermee te laten zien dat ze tegen alle impopulaire maatregelen van dit kabinet zijn. Maar ze komen zichzelf steeds weer tegen: Niet alleen staan vrijwel alle beslissingen die dit kabinet neemt ook in het CDA-verkiezingsprogramma, maar omdat het CDA zo lang heeft meegedaan in diverse regeringen hebben ze ook boter op hun hoofd. Men heeft ook geen tegenverhaal: Men heeft geen antwoord op de vraag:“Oké, je bent tegen dit voorstel. Prima. Maar wat zou jij doen?”. Waar ze ooit voorstander van waren, zijn ze nu ineens tegen. Dat snappen kiezers niet. Als je dat een paar keer achter elkaar doet, dan verlies je die kiezers.
De beslissingen die het CDA in verleden heeft genomen zijn discutabel, maar men nam de stap wel. Ze durfde mee te doen; stappen te nemen. Nu worden ze ondergesneeuwd door partijen die wel mee durven te doen (D66, GroenLinks, ChristenUnie) en de PVV. Hierdoor vallen ze uiteen in het niets. Misschien is de huidige manier van oppositievoeren en debatteren stilte voor de storm of valse bescheidenheid, maar een partij als het CDA heeft meer in zijn mars dan de bedenkelijke rol die ze nu spelen. Buma is geen voorman van de oppositie en moet zo gauw mogelijk plaatsmaken voor en debatkanon van het kaliber Diederik Samsom, Alexander Pechtold of Geert Wilders. Wat je ook van deze drie heren vindt; ze hebben dossierkennis en snappen de materie. Buma is geen oppositieleider. Die rol is onmiskenbaar toebedeeld aan Geert Wilders. Wilders neemt de initiatieven, hij praat en hij weet de mensen te raken met zijn soms dwaze ideeën. De ideeën van de PVV zijn verwerpelijk en van het niveau kleuterschool, hooguit die van een eindexamenstunt op de middelbare school, maar Geert Wilders staat er wel. De PVV profiteert het meeste van de onrust onder de bevolking en speelt die rol met grote klasse. Het CDA staat erbij en kijkt ernaar. En dat is het CDA niet waard.
