De United Kingdom Independence Party (UKIP) heeft in het Britse Lagerhuis geen enkele zetel. 650 Members of Parliament zetelen in het hoogste orgaan van de democratie. Naast de ‘grote drie’ (de Conservatives, Labour en de Liberal Democrats) zijn dat een handvol nationalisten en separatisten uit Wales, Schotland en Noord-Ierland, de groene Caroline Lucas (deze week nog in het nieuws) en de clowneske George Galloway van de extreem-linkse Respect-partij. Ondanks dat UKIP mee deed met 527 kandidaten, bleef de partij – mede door het kiessysteem – tijdens de laatste verkiezing in 2010 verstoken van een zetel. In Europa is dat anders. Daar trekt de partijleider Nigel Farage in het Europees Parlement al jaren de aandacht met anti-Europese tirades. Toch reikt de invloed van UKIP Farage en co juist in de nationale politiek ver.
Het huidige tijdsgewricht is een perfect storm voor UKIP. De partij biedt kant en klare oplossingen voor alle zorgen van nu. U heeft geen baan? Brussel! U betaalt teveel belasting? Brussel! Er is in uw lokale zwembad een middag waarop alleen moslimvrouwen mogen zwemmen? Brussel! De werkschuwe zakkenvullers in Brussel en Athene, zijn de perfecte gezamenlijke vijand voor een natie die überhaupt een groot wantrouwen koestert jegens the Continent. Het is dan ook niet verwonderlijk dat UKIP mateloos populair is in de peilingen. De schaduw van Farage hangt over alle aankomende verkiezingen. Een grote overwinning dreigt en de andere partijen zijn in paniek.
Met name een groot deel van de achterban van de Conservatives van premier Cameron flirt met UKIP. De traditioneel-conservatieve vleugel binnen de partij vindt Cameron überhaupt al een linkse liberaal met zijn pleidooien voor duurzaamheid en het homohuwelijk, maar de druppel is dat hij zich ook nog eens constant laat afbluffen door Merkel & Co in Europa. Daarom is Cameron gedurende zijn premierschap steeds meer opgeschoven richting Farage. Waar hij begon als leider die nadrukkelijk de samenwerking zocht met zijn collega’s aan de andere kant van het kanaal, vindt hij inmiddels dat het VK zich los moet vechten van de Brusselse kluwen. Maar de onrust in zijn partij – opgestookt door UKIP – ging niet weg en uiteindelijk was er geen andere uitweg dan zich neer te leggen bij een referendum, dat hij in een veelbesproken speech in januari aankondigde. Dat referendum gaat er ook komen in 2017, wanneer Farage 68 procent van de Britten aan zijn kant zal vinden. De Liberal Democrats zullen als pro-Europese partij voor het behoud van het lidmaatschap pleiten, maar voor Labour en de Conservatives zal het electoraal heel ingewikkeld worden om zich onomwonden uit te spreken vóór Europa. Daarvoor is de factor UKIP te groot.
Ook als het over immigratiebeleid gaat heeft UKIP de toon gezet, en niet zonder succes. Deze week kwam een peiling uit, waaruit bleek dat Britten in zeer korte tijd veel minder tolerant zijn geworden ten opzichte van immigranten uit de EU. Slechts 23 procent vindt dat Europese burgers het recht hebben om zich in hun land te vestigen en er te werken, terwijl dat 4 jaar geleden maar liefst 58 procent was. Tegen deze achtergrond probeert de gevestigde orde zich te voegen naar de nieuwe xenofobe houding van de kiezer. Kabinetsleden van de zittende regering verenigden zich in een werkgroep met als enig doel om toegang tot het VK voor immigranten zo moeilijk en restrictief mogelijk te maken. Zo rijden er nu vrolijke busjes door Londen met daarop het dringende verzoek aan illegalen om naar huis te gaan. Zelfs de Liberal Democrats, die bekend zijn om hun open houding richting immigranten, voelden zich genoodzaakt hun immigratiekoers bij te stellen. Oppositiepartij Labour kan niet achterblijven. Immigratiewoordvoerder Chris Bryant pakte onder andere supermarktketen Tesco hard aan omdat ze liever buitenlanders in dienst namen dan Britten (dit leidde overigens tot een hilarische spinfaal) en manoeuvreerde zijn ooit multiculturele partij¬ daarmee ook in het ‘British jobs for British people’-kamp.
Zelfs zonder zetels lijkt de missie van Farage en UKIP dus te slagen. Zijn ideeën over Europa en immigratie hebben zich in korte tijd verspreid onder de bevolking en het politieke establishment volgt. Cameron zal regelmatig hopen dat er een einde komt aan de opmars van Farage. Maar dat lijkt ijdele hoop: hij kan wel tegen een stootje.
Maurits Hekking is politiek adviseur van wethouder Alexandra van Huffelen in Rotterdam van beroep, en anglofiel van overtuiging.
