Niet alleen mensen werden het slachtoffer van de Grote Sprong Voorwaarts van Mao, ook dieren kregen het voor de kiezen. De Chinese dictator gaf bijvoorbeeld opdracht alle mussen in het communistische China te laten doden. De vogeltjes zouden het graan opeten.
Ontwerper en vogelliefhebber Dirk-Jan Hoek – die onder meer tekent en schrijft voor de satirische website De Speld – ontdekte tijdens een lange fietsreis door China dat Mao de mussen wilde uitroeien. Dit gegeven diende als inspiratie voor zijn eerste graphic novel: Mao’s Mussen. Dit boek verschijnt volgende maand bij uitgeverij Oog & Blik. We stelden een paar vragen aan auteur en tekenaar Dirk-Jan Hoek:
Weet je nog hoe je hoorde over het plan van Mao om alle mussen in China uit te laten roeien?
“Mijn vriendin en ik waren op reis door China en mijn vriendin die ook van vogels houdt zocht op internet naar het antwoord op de vraag waarom er zo weinig vogels in China zijn. Ze vond een artikel in The Economist waarin een Chinees vertelt hoe zijn buurt vier dagen lang de mussen moest opjagen tot ze dood neervielen. Dit plan keerde zich tegen de Chinezen: het resulteerde in een sprinkhanenplaag waardoor er pas echt veel graan verloren ging. Ik vond het wel een mooie, zij het trieste fabel en het leek me heel geschikt om iets mee te doen.”
Ben je er inmiddels achter gekomen hoe serieus dit plan was? Was het echt de bedoeling om álle mussen te doden?
“Heel serieus. Er zijn filmpjes op Youtube waarop Chinezen te zien zijn die mussen inleveren en vrachtwagens vol dode mussen. Ik heb een affiche gevonden waarop een meisje dode mussen in haar handen houdt. Een jongen mikt met zijn katapult. Ik vond ook een affiche met mannen met geweren rondom een boom met mussen. En een affiche waarin alle 4 ‘plagen’ een rol spelen: er waren namelijk nog drie diersoorten die moesten worden uitgeroeid. Het was zeker de bedoeling alle mussen uit te roeien.”
“Ik heb Mao’s Great Famine gelezen van Frank Dikötter. Daar staan nog wel meer bizarre en desastreuze ideeën in, zoals het omsmelten van alle ijzeren voorwerpen (inclusief landbouwwerktuigen) om een grotere staalproductie te krijgen dan Groot Brittannië.”
“Ik weet niet hoe het exact werkte met de mussen, daar heb ik aannames gedaan. Ik heb wel eens ergens gelezen dat je geld kreeg voor dode mussen maar ik kan me zo voorstellen dat er veel sociale druk was om mee te doen aan de mussenjacht. Bij de staal- en graanproductie werden er domweg enorme quota gesteld die gehaald moesten worden. Dat zal ook wel gebeurd zijn.”
Waren er meer vogels waar Mao het op gemunt had of waren het met name de mussen die in zijn ogen een gevaar waren?
“Qua vogels alleen mussen. Maar er waren nog drie plagen die uitgeroeid moesten worden: ratten, vliegen en muggen.”
Wat heb jij persoonlijk met vogels?
“Ik woon aan een weidevogelgebied. Daar kano ik graag rond met een kijker bij me. Op vakantie vind ik het ook leuk om vogelrijke gebieden te bezoeken.”
In je graphic novel moet de leraar Dong Tjong met zijn leerlingen katapulten maken en iedere week een zak vol dode mussen inleveren bij de autoriteiten. Waren er indertijd echt gewone Chinezen die dit soort opdrachten kregen?
“Qua mussen weet ik het niet hoe de opdrachten exact verliepen, dat heb ik zelf bedacht. Maar als het gaat om de staalproductie, dan werd mensen wel verteld om hun gereedschap in te leveren. De partij had natuurlijk overal pottenkijkers (buurtcomité’s), als je iets achterhield, dan werd dat snel bekend. Als je niet meewerkte aan het opjagen van mussen, dan zal dat ook ongetwijfeld zijn opgevallen.”
Kun je in het kort iets vertellen over het verhaal?
“Als Mao opdracht geeft om alle mussen uit te roeien, neemt vogelliefhebber Dong mussen als onderduikers. Zijn vrouw Choyu is hierop tegen vanwege de rotzooi, maar vooral vanwege het enorme gevaar. Dong wordt al snel betrapt en opgesloten. Choyu blijft achter met een zolder vol mussen. Ze probeert op allerlei manieren de mussen kwijt te raken, tot ze ontdekt dat de mussen haar laatste schakel met haar geliefde Dong vormen. Ze neemt Dongs taak over, die nog zwaarder wordt wanneer er een sprinkhanenplaag komt. Iedereen in het dorp heeft honger en de mussen vormen een lekker hapje.”
Dit artikel verscheen eerder op Historiek.net.
