Als Jeroen Dijsselbloem het handig aanpakt, verdient hij begrotingsgeld met de privatisering van de staatsbank ABN Amro. In ieder geval draaien de belastingbetalers niet op voor de strop op de verkoop en hoeft de overheid niet extra te bezuinigen om de redding van ABN Amro te bekostigen.
De minister van Financiën heeft afgelopen vrijdag bevestigd dat de staat verlies gaat lijden op het bezit van ABN Amro. De Nederlandse onderdelen van het failliete Fortis concern die minister van Financiën Wouter Bos, minister-president Jan Peter Balkenende en de president van De Nederlandsche Bank Nout Wellink in september 2008 kochten van de Belgische overheid gaan bij een privatisering niet opleveren wat ervoor betaald is.
Door een opeenstapeling van uitgaven heeft de staat voor ABN Amro, Fortis Nederland en verzekeraar ASR in totaal 28 miljard euro betaald. Dijsselbloem zei dat hij hoopt met de privatisering van ABN Amro (waarin Fortis Nederland is opgegaan) 15 miljard en met de verkoop van verzekeraar ASR 2,5 miljard te verdienen. In totaal 17,5 miljard euro, als alles meezit. Nog geen tweederde van wat de staat heeft opgehoest om de bank te redden.
Maar de belastingbetaler draait niet voor het verlies op en met de extra bezuinigingen die het kabinet op Prinsjesdag zal aankondigen heeft het evenmin iets van doen.
Dit heeft te maken met de systematiek van de Nederlandse overheidsfinanciën. De koop van de bankonderdelen drukt niet op de Rijksbegroting, maar staat op de balans – het overzicht van bezittingen en schulden van het Rijk. De staat heeft 28 miljard geleend om de bank te kopen en de staatsschuld is daarom met dit bedrag omhoog gegaan. Daar staat het bezit van de genationaliseerde bank tegenover.
De rentekosten over de schuld en de inkomsten uit het dividend van ABN Amro en ASR staan wel op de begroting. Dijsselbloem schrijft dat voor 2014 de rente-uitgaven op 1 miljard worden geraamd en de inkomsten uit dividend op 400 miljoen. Dat levert voor de schatkist een strop op van 600 miljoen.
Wat gebeurt er bij privatisering? Volgens het scenario van Dijsselbloem moet dit in totaal 17,5 miljard opbrengen. Met deze opbrengst wordt de staatsschuld verminderd.
Er resteert dan nog een schuld van 10,5 miljard, de redding van ABN Amro blijft in lengte van jaren drukken op de staatsschuld. Maar voor de begroting levert privatisering een meevaller op: in plaats van een jaarlijkse rentelast van 1 miljard, bedraagt de rentelast nog maar 350 miljoen. Het dividend aan de staat van 400 miljoen per jaar valt na privatisering weg, maar het bedrag ten laste van de begroting is lager dan het nu is. Op termijn levert privatisering van ABN Amro en ASR een meevaller op voor het begrotingssaldo.
In plaats van te blijven jammeren over de prijs die Nederland heeft betaald voor de redding van ABN Amro, moet Dijsselbloem achter een bedrag van 2,3 miljard aan gaan dat in de nachtelijke onderhandelingen in september 2008 van tafel is verdwenen. Het gaat om de zogenoemde Z-aandelen. ABN Amro was in 2007 opgekocht en gesplitst tussen Royal Bank of Scotland, Fortis en Banco Santander. Na de opsplitsing bleef er een onverdeelde boedel bestaan en bij de nationalisatie draaide de Nederlandse staat voor het Fortis-deel op.
De zakenbankiers die het team van Balkenende, Bos en Wellink adviseerden bij de onderhandelingen, verzuimden duidelijk te maken dat de prijs hiervan, 2,3 miljard euro, verrekend moest worden met de koopprijs. De twee bankiers van Lazard Frères & Co., Wouter Han en Bas van der Vlist, incasseerden voor een paar dagen werk drie miljoen euro, en zagen een strop van 2,3 miljard voor de Nederlandse staat over het hoofd.
De Lazard bankiers zeiden anderhalf jaar geleden tijdens hun openbare verhoor door de Parlementaire Enquêtecommissie dat ze niet wisten dat de Z-share bij de Nederlandse onderdelen behoorde die de staat zou overnemen. Maar de Z-shares hoorden er wel degelijk bij en Lazard wist dat, want de risico’s ervan waren in besprekingen aan de orde geweest. Lazard bleef bij zijn aanvankelijke waardering. ‘Proposal is proposal’, schreven de zakenbankiers op hun advies. Daarvoor huur je zakenbankiers in, zei oud-minister Bos.
Dijsselbloem moet maar eens uitzoeken of het juridisch haalbaar is bij de zakenbankiers in Londen verhaal te halen over die 2,3 miljard van de Z-shares. Als hij dat bedrag weet terug te halen, dan is het een bijzondere afloop van de prijs die voor de redding van het financiële stelsel in september 2007 is betaald.
