In Nieuwspoort zijn Kees Boonman van TROS Kamerbreed, Carla Joosten van Elsevier en PvdA-Europarlementariër Thijs Berman bij elkaar gekomen om te debatteren over de relatie tussen Europa en de media. Max van Weezel zit het debat van het Montesquieu Instituut voor. Volgens Kees Boonman zou er veel meer aandacht voor Europa in de media moeten zijn. De sfeer over Europa is te negatief en dat komt mede door politici die nooit iets positiefs over Europa willen melden uit angst voor de kiezer. En dat terwijl er veel positieve zaken over Europa te melden zijn.
Carla Joosten is uitgenodigd om een kritisch geluid te laten horen. Zij is sceptisch over de analyse van Boonman, want zij denkt dat als er in Europa iets relevants gebeurt, de journalistiek wel degelijk oog heeft voor Brussel. Bij de eurocrisis voelen politici de hete adem van de pers wel degelijk. Ook het punt dat nieuws over Europa zo negatief is, bestrijdt ze: ook nieuws in Den Haag heeft vaak een negatieve toon. In Brussel en Den Haag is de politiek ingewikkeld en is er veel uitleg nodig. En die uitleg ontbreekt in beide gevallen regelmatig. De overeenkomsten zijn groot.
Thijs Berman klaagt ook over de aandacht van de media voor Europa. CDA-Europarlementariër Lambert van Nistelrooij onderhandelt over miljarden euro’s, weet Berman, maar dat komt nooit in de media. Debatleider Van Weezel vraagt zich openlijk af wie Van Nistelrooij eigenlijk is. De kennis over Europa laat duidelijk te wensen over, want in de zaal blijken velen niet te weten hoeveel Europarlementariërs er zijn. ‘Een paar honderd?’ klink het vragend. Berman somt nog wat andere voorbeelden op van belangrijk werk in Brussel dat de media nooit haalt.
Bij debatten over Europa en de media komen altijd dezelfde oplossingen terug. Na voor de honderdste keer te hebben gesuggereerd dat er een dagelijks Europa-programma op televisie moet komen, blijkt dat iedereen inmiddels begrijpt dat dat idee niet gaat werken. Er zijn veel oorzaken voor de weinige media-aandacht voor Europa: de onoverzichtelijke fracties in het Europees Parlement, het gebrek aan politieke spanning, het gebrek aan Europese correspondenten en de onmogelijkheid voor redacties om beter samen te werken.
Deze debatten komen nooit verder omdat het publiek in de zaal te eenzijdig is samengesteld. PVV-ers zijn massaal weggebleven. Zo zegt Carla Joosten dat alleen de publieke omroep veel correspondenten in Brussel heeft ‘omdat ze subsidie krijgen’. Geestig natuurlijk, maar in deze zaal lacht niemand. Als Joosten later zegt dat Elsevier Europa-realistisch is en niet sceptisch, gromt de halve zaal haar vijandig toe. Thijs Berman speelt ondertussen een thuiswedstrijd. Hij meldt dat als journalisten Europa negeren, ze hun publiek onderschatten. Niemand in de zaal betwijfelt die uitspraak, terwijl buiten de zaal ongeveer iedereen dat juist wel doet.
De eurofielen die op dit debat afkomen willen meer Europese berichtgeving omdat het om belangrijke kwesties en veel geld gaat. Zij willen de wereld vanuit een breder perspectief beschouwen en niet alleen met een Nederlandse bril kijken. Dat is volgens eurofielen heel waardevol en belangrijk. We moeten zien dat Europa in de haarvaten van de samenleving is doorgedrongen en kunnen geen Nederlandse politieke thema’s meer bespreken zonder aandacht te hebben voor ‘de Europese dimensie’. Europa negeren is kleingeestig en ouderwets.
De vraag is natuurlijk: zien eurofielen zelf wel de grotere verbanden als ze klagen over de weinige berichtgeving over Europa? Eurofielen zijn zo verblind door Europa dat ze alleen oog hebben voor het feit dat er weinig EU-verslaggeving is. Zij vergeten dat er bij veel gemeenten geen journalist op de publieke tribune zit en dat gemeenten veel geld uitgeven en directe invloed hebben op het leven van de burger. Bijvoorbeeld als de gemeente allerlei regelingen op het gebied van welzijn versobert. Dat is net als Europees beleid heel ingrijpend voor burgers, maar niemand heeft het er hier over.
In deze zaal wordt continu gesuggereerd dat alleen Europa een beslissende invloed heeft op het dagelijks leven van burgers. Als Europa geen journalistieke aandacht krijgt is dat een probleem. De blinde vlek is dat gemeenten, provincies en waterschappen ook belangrijk zijn maar nauwelijks aandacht krijgen. Europa komt er relatief gezien eigenlijk best goed vanaf. In provinciehoofdsteden zitten geen fulltime correspondenten, in Brussel wel.
Als eurofielen zeggen dat Europa de laatste decennia belangrijker is geworden, hebben ze gelijk. Maar het is eenzijdig te stellen dat er meer journalistieke aandacht voor moet komen. Journalistieke aandacht is op alle politieke niveaus een probleem, misschien met uitzondering van Den Haag. Als eurofielen dit zouden erkennen, zouden ze pas echt een breed blikveld hebben.
Chris Aalberts is auteur van Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen. Hij doet momenteel onderzoek naar de relatie tussen burgers en de Europese Unie. Beeld: Montesquieu Instituut.
