Mark Rutte, de premier van het door VVD en PvdA gevormde tweede kabinet dat zijn naam draagt, heeft het de koning in de troonrede 2013 zelf laten zeggen: ‘De klassieke verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker in een participatiesamenleving’.
Dat is, zoals reeds meerdere malen van verschillende zijden is opgemerkt, een eufemisme voor: ‘Het huidige kabinet is bezig de sociale zekerheid zo ver af te breken dat er nog slechts een ‘nachtwakersstaat’ naar Amerikaans model overblijft, de droom van de VVD, een staat waarin de burger het bij tegenslag zelf mag uitzoeken en niet op ondersteuning van de teruggetreden overheid hoeft te rekenen.’
Wouter Bos, formateur van het huidige kabinet en voormalig Minister van Financiën van de PvdA (in een tijd waarin deze partij onder leiding van Wim Kok zijn ‘ideologische veren heeft afgeschud’, wat wil zeggen zich evenals vrijwel alle andere politieke partijen in Nederland bekeerd heeft tot de neoliberale hervormingsagenda), bestaat het in zijn column in de Volkskrant van 19 september te doen alsof hij hierover verbaasd en verontwaardigd is: ‘Zeg me dat het niet zo is’, schrijft hij.
Alsof hij, de neoliberale ‘sociaal democraat’ met de manager-look die afkomstig is uit het bedrijfsleven en daarnaar na zijn politieke carrière ook weer is teruggekeerd, zou denken en wensen dat er in Nederland nog een verzorgingsstaat zou bestaan. Terwijl in werkelijkheid, mede door zijn toedoen, de sociale ijstijd al lang is ingetreden en warme hemden voor de winter hier niet meer worden verstrekt.
De afbraak van de sociale zekerheid is al onder Balkenende II, de premier van het ‘meedoen’ wat een synoniem is van ‘participeren’, op 1 januari 2004 begonnen met de invoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) als opvolger van de oude bijstandswet (ABW) door toenmalig staatssecretaris Rutte. De nieuwe wet werd gekenmerkt door een praktijk van gedwongen tewerkstelling van bijstandsgerechtigden en door een aangescherpt sanctiebeleid.
Onder Balkenende III volgde de feitelijke afschaffing van de arbeidsongeschiktheidswet (WAO) op 29 december 2005. In dit kader vond vanaf oktober 2004 een eenmalige herkeuring plaats van alle ontvangers van een uitkering op grond van deze wet, waarbij arbeidsongeschikten hun rechten werd ontnomen door een extreme aanscherping van de medische criteria.
Hierna volgden nog – de opsomming is niet volledig – een sollicitatieplicht voor zieke werklozen, afschaffing van bijstand voor personen jonger dan 27 jaar, een sterke inkorting van de duur van de werkloosheidsuitkering, sterke ‘flexibilisering’ van de arbeidsmarkt (het grotendeels afschaffen van de vaste baan), een verhoging van de pensioenleeftijd en een eigen risico in de zorg.
In de regeerperiode van deze dus mede door Bos geformeerde coalitie dreigt de duur van de werkloosheidsuitkering nog verder verkort te worden, wordt ontslag gemakkelijker gemaakt, wordt de zorg op alle fronten afgebroken, gaat de pensioenleeftijd verder omhoog, terwijl de pensioenen zelf dalen en komen allerlei toeslagen te vervallen.
Ook laat de gehandicapte PvdA-staatssecretaris van Sociale Zaken Jetta Klijnsma zich blijmoedig misbruiken om dezelfde truc die bij het opdoeken van de WAO door de CDA-ministers Aart Jan de Geus en Piet Hein Donner is gebruikt nog eens toe te passen op haar minder fortuinlijke lotgenoten in de Wajong-regeling.
En ondertussen zou Wouter Bos geloven dat er in Nederland nog sprake is van een verzorgingsstaat?
