“Ik ben heel trots. Ik zou het niet kunnen’, zegt het kleine, oude vrouwtje vanaf het podium in de boekhandel. Ze heeft het boek ‘Een jaar offline’ in haar handen. De schrijver van het boek, haar kleinzoon, staat achter haar en kijkt vertederd naar zijn oma. Bram van Montfoort (26) ging in 2012 een jaar zonder mobiel en internet door het leven. Zijn oma was van grote steun op de momenten dat het zwaar was. ‘Ze heeft me op kerstavond uitgelegd wat Gangnam Style is.’, maakt Bram de aanwezigen aan het lachen. Ook belangrijk natuurlijk.
Het is druk in de boekwinkel aan de Bos en Lommerweg in Amsterdam. Na het dankwoord van Bram, het interview door een journalist van het NRC en een woordje van de uitgever is het tijd dat de geïnteresseerden een boek gaan kopen. Bram neemt plaats achter een tafel en zet handtekeningen alsof hij nooit anders heeft gedaan. Voor een oudere vrouw en haar cameraatje wil hij zelfs wel even poseren, ‘Oh, wacht hij is niet scherp. Nog een keer!’. Vriendelijk bedankt hij iedereen voor het komen en neemt de complimentjes in ontvangst. Tussendoor buigt hij zich naar een vriend toe die naast hem staat: ‘Leuk hoor die handtekeningen, maar ik wil gewoon door naar die borrel!’ Hij is zo lekker gewoon gebleven he?
Bram bleef het hele jaar dat hij offline was express uit de media. Hij had genoeg aan zijn kop. De afgelopen weken is dat wel anders. Hij was op radio en tv en in de krant. De dag na de boekpresentatie had hij ook nog tijd om even te bellen.
“Ja, we zijn in een kroeg vlakbij die boekwinkel wat gaan drinken. Leuk om vrienden en familie zo bij elkaar te zien. Een groot deel van die mensen komt ook in het boek voor. Ik heb trouwens wel een beetje een kater, sorry.”
“Ik vond het erg leuk. Wel jammer dat we een half uur moesten wachten op die gast van het NRC, die me ging interviewen. Vreemde vent, stelde zich ook niet voor. Daarbij duurden die vragen van hem drie minuten. Geen touw aan vast te knopen. Maar het was leuk dat er zoveel bekenden en onbekenden waren. Ik was eigenlijk amper met die hele presentatie bezig geweest, dus had ook niks voorbereid qua speech. Wel erg leuk dat mijn oma het eerste boek in ontvangst nam, dat was mooi.”
“Ik heb tot de zomer gestudeerd, journalistiek. Best een lastige zonder internet. Voor een artikel moest ik zoveel meer tijd aan research besteden dan normaal. Aan de andere kant hielp het me ook wel. Mensen voelen zich vereerd als ze een brief krijgen met de vraag of ik ze mag interviewen. Bij een mailtje heb je dat effect niet. Ik was altijd een vrij luie student geweest en werd nu gedwongen harder te werken. Ik haalde hogere cijfers dan ooit.”
“Ik wilde via Amerika naar Colombia. Als je naar Amerika gaat, moet je een formulier invullen met vragen over of je een link hebt met Nazi-Duitsland en of je soms dingen met bommen doet. Je raadt het al; dat moet via internet. Ik ging naar de ambassade om die lui te vragen of ik dat ook telefonisch of per brief kon doen. Ze snapten er helemaal niks van. Dus ik legde tot in de detail uit dat ik een journalist ben en zonder internet en mobiel leefde. En toen sprak die man de legendarische woorden: ‘stuur maar een mailtje’. Dat is toch ongelofelijk?”
“Nope, ik heb niet vals gespeeld. Ik ben via een andere route gegaan. Dan maar geen Amerika. Zo ver ging ik echt ja.”
“Ja, zeker in de beginperiode. Ik zag het hele project als een grappig avontuur, maar man wat heb ik het onderschat. Rond april had ik het erg druk met school en ik had geen idee waar mijn vrienden mee bezig waren. Als onderdeel van het project sponsorden mensen van over de hele wereld mij zodat ik briefpapier, enveloppen en postzegels kon kopen. Daar tegenover stond dat ik ze elke maand zou schrijven hoe het met me ging. Ik werd gek, zat er totaal niet op te wachten. Ik schreef veel in mijn dagboek. De stilte om me heen maakte me zwaarmoedig. Ik heb me wel heel eenzaam gevoeld. Klinkt erg cliché, maar je komt jezelf tegen en dat is lastig.”
“Normaal als je wakker wordt, is er overal afleiding. Facebook, mobiel, whatsappjes. Je drukt dingen weg waar je liever niet over nadenkt. Toen er opeens geen afleiding meer was, kwamen die dingen naar boven. Waarom heb ik mijn biologische vader maar één keer gezien? Ben ik wel een goede schrijver? Wie zijn mijn vrienden? Dat soort vragen. Je gaat veel meer nadenken over dingen die je daarvoor wegdrukte.”
“Ja, ik ben hem gaan opzoeken. Ik had hem in mijn hele leven maar één keer gezien en dat was tien jaar geleden. Ik ging naar Portugal, waar hij woont. Ik zat doodzenuwachtig op een terrasje te wachten. Hij kwam aanlopen, ging zitten, bestelde een cappuccino en deed alsof we elkaar de vorige dag nog gezien hadden.”
“Het was fijn om hem te spreken. Het is een intelligente man die een hoop heeft meegemaakt. Het is wel grappig om te zien hoe ik echt een mix ben van mijn ouders. Mijn moeder is nuchter en mijn vader meer een flierefluiter. Na die ontmoeting hebben we niet echt meer contact gehad. Daar heb ik ook weinig behoefte aan. Het is prima zo.”
“Ik schreef in die tijd veel met een oudere man. We stuurden erg open brieven. Ook schreef ik met een wat oudere boekhandelaar die ik vertelde hoe eenzaam ik me soms voelde. Hij leerde me dat eenzaamheid een normaal en menselijke emotie is. Het zou volgens hem vreemder zijn als ik die gevoelens zou wegdrukken, dat hielp.”
“Dat was hij zeker. Normaal zou ik nooit in contact komen met dat soort ouderen en door dit project wel. Ik wil niet zeggen dat ik alleen nog maar met oude mannen brieven wil schrijven, maar ik heb veel van hem geleerd. We hebben elkaar ook een paar keer ontmoet. Hij was ziek en is laatst helaas overleden. Heel verdrietig, maar ik ben blij dat ik zijn laatste jaar mee heb mogen maken.”
“Het was voor haar natuurlijk lastig dat ik zo slecht te bereiken was. Het is ook een tijdje uit geweest. Maar dat kwam niet door mijn offline bestaan denk ik. We zijn gelukkig nu weer samen en alles gaat goed. Het offline leven had ook wel voordelen voor de relatie. Als we samen waren, was ik echt met mijn volledige aandacht bij haar. Geen buitenwereld die me via de telefoon kon afleiden. Ach, haar telefoon ligt nog steeds onder het kussen als we in bed liggen. Ik heb de strijd met de mobiel verloren haha.”
“Nee, dat is niet mijn doel. Je kan er een les uit trekken, dat hoeft niet. Mensen zouden wel meer moeten rond kijken. Vaak als je even niks te doen hebt, pak je je mobiel. In de trein, bij de bushalte; iedereen zit met zijn mobiel te klooien. Als je op die momenten gewoon rondkijkt heb je meer rust en zie je een hoop. Vrijheid is voor sommigen constant bereikbaar zijn, maar alleen en onbereikbaar zijn is dat ook.”
