‘Knots uitspraken overtreffen Ruttes onbenulligheid toen die laatste opriep om nu allemaal optimistisch te zijn en een auto te kopen. Klaas Knot – de president van De Nederlandse Bank en hoogleraar economie in Groningen — heeft ‘een gevoel’, tiert Bas Jacobs vandaag op zijn blog van ESB.
Jacobs geeft twintig redenen waarom Knot voodoo-economics bedrijft:
1 Het consumentenvertrouwen staat september 2013 nog steeds onder het niveau direct na de val van Lehmann Brothers.
2 De consumptieve bestedingen dalen sinds 2008 onafgebroken tot in 2014. Huishoudens ontsparen en teren op hun vermogen gedurende die jaren.
3 De inflatie is van 2010 tot 2014 groter dan de loonstijging.
4 De koopkracht zal tot in 2014 vijf jaar achtereen dalen.
5 De werkloosheid zal in 2014 naar verwachting op 9¼% belanden volgens de CBS definitie (7½% volgens de internationale definitie).
6 Tussen september 2008 en december 2014 zullen zo’n 450.000 extra mensen werkloos zijn geworden, hoewel de arbeidsmarkt overspannen was in 2008.
7 Het producentenvertrouwen stijgt gedurende 2013 tot aan augustus, maar verslechtert weer in september 2013.
8 De investeringen groeien in 2014 naar verwachting met een klein plusje van 0,75%, daar waar ze met 11% krimpen in 2013.
9 Het bedrijfsleven heeft nog steeds met grote overcapaciteit. De bezettingsgraad staat op circa 77%.
10 Het aantal bedrijfsfaillissementen bereiken sinds het CBS is begonnen met meten in 1951 records. Sinds september 2008 zijn zo’n 40 duizend bedrijven failliet gedaan.
11 De huizenprijzen zijn sinds de piek van augustus 2008 nominaal zo’n 20% gedaald, reëel met 28% op basis van de consumentenprijsindex.
12 Voor 2014 worden door zowel het CPB en DNB verdere huizenprijsdalingen verwacht.
13 Het aantal huizenmarkttransacties lijkt wel op een dieptepunt te stabiliseren.
14 Ongeveer een kwart van de huishoudens heeft een negatief eigen vermogen in de eigen woning omdat de hypotheekschulden groter zijn dan de woningwaarde.
15 Hoewel nog steeds zeer laag, het aantal gedwongen huisverkopen is in de eerste drie kwartalen van dit jaar met 34% gestegen ten opzichte van vorig jaar en de verwachting is dat dit verder zal oplopen.
16 De Nederlandse banken hebben met een marginale kapitalisatie van zo’n 4,5% kaal eigen vermogen op een balanstotaal van 2656 mld euro (ca. 440% bbp).
17 Banken moeten afschrijven op vastgoedportefeuilles, want zo’n 15% van het vastgoed staat leeg.
18 Daarnaast zit ongeveer een kwart van de Nederlandse MKB-bedrijven in de afdeling bijzonder beheer bij de banken.
19 De pensioenfondsen kampen met dekkingstekorten. Nominale dekkingsgraden staan, mede door de zeer lage rente, in het tweede kwartaal van 2013 op 103%.
20 Pensioenfondsen korten op de uitkeringen, dit jaar met 0,9% en in 2014 naar verwachting met 0,5%. Daarnaast worden pensioenpremies verhoogd.
Tja, dat is toch een weer hele bak negativiteit, professor Jacobs. Toch heeft Knot misschien een puntje.
De president van de Nederlandse Bank verspreidt een goedje dat goed is voor elke economie. Dat spulletje heet ‘optimisme.’ Met een variant op Karl Marx zou je kunnen dat ‘optimisme opium voor het volk is, en drugs voor economische vooruitgang.’
Jacobs mag Knot onbenullig vinden en zich baseren op cijfers, maar hij vergeet één ding: economie is voor de helft psychologie en voor nog een kwart een kwestie van vertrouwen.
Klaas Knot zagen we zondagmiddag nog zitten in het Frankendaelpark in Amsterdam. Hij lachte. De zon scheen. Zijn gezin keek blij. Kinderen speelden in het park aan zijn voeten.
Als iedereen op zo’n middag niet één, maar twee ijsjes koopt kan het snel omhoog gaan met de economie. Klaas Knot snapt het oude adagium van rasoptimist Ronald Reagan: ‘All great change begins at the dinner table.‘
